Simenon vs. Arsène Lupin: Norse flik versus gentleman cambrioleur

In de Amsterdamse boekhandel Scheltema kruist Van Loo vandaag de degens met Simenon-vertaler Kris Lauwerys. Simenonofiel Michiel Leen wilde wel eens weten waarom Van Loo het niet opneemt voor de bekendste creatie van Georges Simenon, maar wel voor een gentleman-inbreker uit de Belle Epoque.

In de Amsterdamse boekhandel Scheltema kruist Van Loo vandaag de degens met Simenon-vertaler Kris Lauwerys. Simenonofiel Michiel Leen wilde wel eens weten waarom Van Loo het niet opneemt voor de bekendste creatie van Georges Simenon, maar wel voor een gentleman-inbreker uit de Belle Epoque.

Laat in het bijzijn van de onvermoeibare beroepsfrancofiel Bart Van Loo de naam Simenon vallen, en je weet: the force is strong with this one. Ook nu weer is hij lyrisch over de beroemde Luikenaar, wiens omvangrijke oeuvre bij Van Loo niet minder dan acute Simenonitis teweegbrengt. Een ziekte die zich enkel laat bestrijden door het lezen van een handvol werken uit Simenons 400 boeken tellende oeuvre. ‘Simenon is voor mij zo belangrijk dat hij zijn eigen rek heeft in mijn boekencollectie. De vonk sloeg over toen wijlen het tijdschrift De Leeswolf me in 2003 vroeg om iets te doen rond het 100-jarige jubileum van Simenon. Ik heb toen in Luik, lukraak, mijn eerste Simenon gekocht: “L’Ours en Péluche.” Dat het nu wordt vertaald, met een quote van mij op de cover, maakt de cirkel rond. Die eerste Simenon, dat betékent iets in je loopbaan als lezer.’

En toch is het niet Maigret voor wie Van Loo vrijdag in de arena treedt, maar wel Arsène Lupin. Arsène wie? ‘De held uit de verhalen van Maurice Leblanc,’ doceert Van Loo. ‘Lupin is een geniale inbreker uit de belle époque, de held van een zeventiendelige reeks verhalen die verschenen in de eerste helft van de twintigste eeuw. De figuur van Lupin heeft ook vandaag nog een prominente plek in het Franse culturele bewustzijn. Jacques Dutronc vereeuwigde Lupin zelfs in zijn chanson Gentleman Cambrioleur.

De detective en de dief

Toch vreemd dat een Simenonofiel als Van Loo valt voor de avonturen van een Franse inbreker. ‘In letterkundige opleidingen werd lang, impliciet dan wel expliciet, van je verwacht dat je neerkeek op dit soort werken. Volledig onterecht. Lupin heb ik veel later leren kennen dan Maigret. Maar wat me meteen opviel: in zowat alles is Lupin het tegenovergestelde van Maigret. Maigret, dat is Simenons empathische realisme in bloedvorm. Eén ontroerend detail is genoeg. Maigret zelf is ook een wat in zichzelf gekeerde, slecht gezinde, maar bijzonder innemende en empathische man, terwijl Lupin een haast theatrale crimineel is, een geraffineerde figuur, Robin Hood en gentleman tegelijk. En toch zijn er ook raakpunten tussen die twee: van alle detectives in de wereldliteratuur, staat Maigret nog het dichtst bij de misdadigers die hij opspoort. En Lupin moet steeds de detectives een stap voor zijn, briljante plannen opzetten, mysteries oplossen. In één deel van de nieuwe vertalingen komt hij Sherlock Holmes tegen, maar Holmes komt te laat. Overigens kon Arthur Conan Doyle er niet om lachen dat Leblanc zich zijn creatuur had toegeëigend. Daarom werd de naam van Holmes verbasterd tot Herlock Sholmes.’ Een detail waar Van Loo als liefhebber van petites histoires uit de Franse geschiedenis van smult.

Que le meilleur gagne

Omdat de verschijning van vier nieuwe delen in de reeks Simenonvertalingen van De Bezige Bij mooi samenvalt met die van twee vertaalde Lupin-verhalen door de kleinschalige Nederlandse uitgeverij Oevers, werd besloten de twee tegenpolen tegenover elkaar te zetten. Vrijdag kruist Bart Van Loo de degens met een hartstochtelijk verdediger van all things Maigret. Met Simenonvertaler Kris Lauweryskrijgt Van Loo niet de eerste de beste tegenover zich, daar in Amsterdam. Dat de beste moge winnen? ‘Ach, de uitkomst staat wat mij betreft al vast: Maigret én Lupin.’

Michiel Leen