Schrijver Peter Handke hakt collega’s in mootjes

Over de Oostenrijkse schrijver Peter Handke (67) wordt veel kwaad verteld, maar een lafaard is hij niet. In een nieuwe biografie van Malte Herwig vermorzelt Handke zijn collega’s.

Het liefst hekelt Handke beroemde auteurs. Orhan Pamuk scheidt ‘goed haakwerk’ af. Ingo Schulze produceert ‘schijthuisliteratuur’. Eva Menasse schrijft kromme krantenzinnen. Daniel Kehlmann zit aan de computer details te verzamelen en mist elke creativiteit. De romans van Herta Müller, Nobelprijswinnares 2009, zijn voor Handke ‘kunstnijverheidproducten’: ‘Elke zin is alleen maar een hoofdzin, geen enkele zin is tijdens het schrijven zelf gevonden, maar is al altijd ergens op voorhand geproduceerd’. Ook de beroemde doden moeten het ontgelden. De oude Thomas Mann was volgens Handke de gatlikker van Goethe (‘hoe hij toch in het gat van Goethe gekropen is’).

Dat staat allemaal te lezen in ‘Meister der Dämmerung’, de nog te verschijnen nieuwe biografie die germanist Malte Herwig schreef over Peter Handke. In dit boek doet de 67-jarige Handke zijn titel van onvermoeibaar letterkundig ‘enfant terrible’ weer eens alle eer aan.

In de zomer van 2009 ging Handke met biograaf Malte Herwig dineren in Parijse Brasserie Lipp aan de Boulevard Saint-Germain. Tijdens dat gesprek beklemtoonde Handke dat er tussen schrijvers alleen maar competitie, geen vriendschap kan bestaan. Toch meende Handke dat hijzelf met Goethe wellicht een goede verstandhouding gehad zou hebben: ‘Ik zou hem gezegd hebben: “Luister eens, Johann Wolfgang, nu gaan we even wandelen om het landschap te bekijken.’ Ik zou me over hem vrolijk hebben gemaakt. Ik zou hem gezegd hebben dat hij niet zo’n stijve rug moest opzetten.’

Handke bewondert schrijvers als Georges Bernanos, Heimito von Doderer en vooral de Amerikaanse auteur John Cheever, die immers geen opschepper of een carrièrist, maar, volgens Handke, een heilige was. Net als Goethe beschouwt Handke zichzelf als een letterkoning die beslist wie er aan zijn hof mag blijven en wie verbannen wordt, aldus Handkes biograaf, die eraan toevoegt dat de monarch totaal onberekenbaar is. Nog meer dan zijn beroemde collega’s haat Handke de recensenten. De paus van de Duitstalige kritiek, Marcel Reich-Ranicki, is voor Peter Handke gewoon ‘de opperkrijser’: ‘Hij kraait en schreeuwt en maait de mensen neer.’

Niet vergeten: het schelden is zelf een onvervreemdbaar deel van Handkes handelsmerk. In ‘Publikumsbeschimpfung’ (1966), het toneelstuk dat hem beroemd en berucht maakte, laat Handke de acteurs urenlang op het publiek in de zaal schelden. Herwigs nieuwe Handke-biografie verschijnt volgende week dinsdag 9 november bij DVA of Deutsche Verlagsanstalt.

Piet de Moor