Review | Boeken

Michelle Martin staat Kristien Hemmerechts in de weg

© /

Ophef gegarandeerd: Hemmerechts kruipt in haar nieuwste roman in de huid van Marc Dutroux’ partner Michelle Martin. Maar is ‘De vrouw die de honden eten gaf’ ook goede literatuur?

Wat is erger: je eigen kinderen vermoorden of betrokken zijn bij de moord op kinderen van anderen? Odette denkt het eerste. Maar de buitenwereld vindt blijkbaar het tweede. Steeds komt Odette er in ‘De vrouw die de honden eten gaf’ op terug: waarom is Geneviève Lhermitte, die in 2007 haar vijf kinderen doodde, alweer vergeten en is zij ‘de meest gehate vrouw van België’? Toch heeft zij alleen maar nagelaten de kinderen in de kelder van M eten te geven toen M in de gevangenis zat.

Martin versus Lhermitte

Zou Michelle Martin, naar wie Odette is gemodelleerd, dit ooit echt hebben overwogen? Als het aan Kristien Hemmerechts ligt wel. Als Odette een film ziet over Lhermitte klaagt ze over details die niet kloppen: in de werkelijkheid had ze vijf kinderen, in de film vier. En de actrice die Lhermitte gestalte geeft, is veel mooier dan de moordenares. ‘Als ik zo’n film maakte, zou elk detail moeten kloppen.’ Zo onderstreept Hemmerechts dat ze in ‘De vrouw die de honden eten gaf’, voor zover mogelijk, geen millimeter van de werkelijkheid af wil wijken. Alleen de namen heeft ze veranderd.

Die inzet maakt het moeilijk om de roman als roman te lezen. Voortdurend denk je: is de werkelijk bestaande Michelle Martin slachtoffer van de manipulatieve mensen in haar omgeving? Ondervindt Michelle Martin zo veel steun in het klooster van Malonne waar ze zich na haar vrijlating terugtrok? Zou Michelle Martin die gevoelens van spijt hebben die ze al op de eerste pagina uit: ‘Ik verdien haat, hoon, gif? Je krijgt de neiging om de krantenstukken van weleer open te slaan om aan de hand van de kale feiten zelf te gaan interpreteren.

Meest gehate vrouw

Het is natuurlijk een geweldige provocatie van de schrijfster – en een huizenhoog cliché – om uitgerekend ‘de meest gehate vrouw van België’ als bewijs te nemen voor de stelling dat iedereen menselijke trekjes heeft. Dat daders zelf ook slachtoffer kunnen zijn, die ooit door omstandigheden of pech de verkeerde afslag hebben genomen. Maar door een zaak te nemen die nog altijd zo veel mensen zo diep emotioneert, lees je ‘De vrouw die de honden eten gaf’ eerder als een essay over een specifieke zaak dan als een literaire verkenning naar daderschap en wraak.

Essay eerder dan roman

Dat geeft Hemmerechts in sommige opzichten het voordeel van het twijfel. Je knijpt als vanzelf een toegeeflijk oogje dicht voor de soms wat wijdlopige stijl of het gebrek van krachtige beelden. Het gaat immers, als gebruikelijk in een essay, in de eerste plaats om de inhoud. Maar de te grote identificatie met een werkelijk bestaand persoon zorgt er ook voor dat je aan het nadenken wordt gezet over Michelle Martin in plaats van over de wezenlijke vragen die Hemmerechts aan de orde stelt. Elke bewering die ze doet, is onmogelijk los te zien van die ene persoon.

Hemmerechts zet Odettes overpeinzingen in De vrouw die de honden eten gaafhelder en pregnant in de contrasterende verf. Soms zorgen psychologe Anouk en zuster Virginie voor het contrast, als zij Odette – behept met de zeer menselijke neiging zichzelf vrij te pleiten – weer eens op haar schuld wijzen. Hemmerechts weet ook mooi de valkuil van de sensatie te vermijden door de gruwelijkheden van Dutroux te verzwijgen. Maar pas als Michelle Martin ooit is vergeten, zal blijken of de schrijfster daadwerkelijk iets interessants te zeggen heeft.

Kristien Hemmerechts, ‘ De vrouw die de honden eten gaf’, De Geus, 204 blz., 19,95 euro (e-boek 15,99)

Maarten Dessing

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content