Literaire tijdschriften digitaliseren archief

Meer dan zestig tijdschriften gaan hun oude jaargangen digitaliseren. Daaronder talrijke Vlaamse bladen zoals DWB, Ons Erfdeel en De Brakke Hond.

De tijdschriften werken hiervoor samen met de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), die ernaar streeft de totale Nederlandstalige literatuur online beschikbaar te stellen. In totaal gaat het om 1,7 miljoen pagina’s. Het project dat binnen drie jaar voltooid moet zijn, is onderdeel van een veel omvangrijker plan om ten minste duizend oudere tijdschriften integraal te digitaliseren, goed voor nog eens 7 miljoen pagina’s.

De digitalisering moet tijdschriften, die al jaren kampen met dalend bereik, nieuw leven geven. Jaargangen die al langer digitaal beschikbaar zijn, worden honderden en niet zelden duizenden keren per maand geraadpleegd. Met als gevolg, claimt hoofdredacteur René van Stipriaan van DBNL, dat vergeten gedichten, verhalen, essays en artikelen opnieuw worden ontdekt. ‘Dat de opbrengst van culturele digitaliseringsprojecten als deze groot is, staat vast.’

Het project ging maandagmiddag symbolisch van start in Amsterdam. Prominente auteurs als Carel Peeters, Maarten Asscher en Thomas Rosenboom tekenden als eerste een overeenkomst die toestemming verleent om al hun bijdragen aan verschillende tijdschriften te digitaliseren. Met zulke collectieve overeenkomsten hoopt de DBNL van de meer dan 50.000 betrokken schrijvers in betrekkelijke korte tijd hun consent te krijgen.

‘Het grootste probleem bij dit project is het regelen van toestemming’, zegt Van Stipriaan. ‘Maar wij stellen ons op het conservatieve standpunt dat het auteursrecht ons daartoe verplicht. Voor een groot deel gaat om het rechtenvrije of anonieme bijdragen. De overige tienduizend auteurs zullen we allemaal benaderen. Duizenden daarvan kennen we al omdat we eerder zaken met hen hebben gedaan. Van de rest zullen we veel moeite doen om hen of hun erfgenamen te benaderen.’

Vrijwel alle nog bestaande tijdschriften in Nederland en Vlaanderen doen aan het project mee: van het Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (verschijnend sinds 1766) en De Gids (sinds 1837) tot Zacht Lawijd (sinds 2001), Awater (sinds 2002) en Het Liegend Konijn (sinds 2003). Van Stipriaan: ‘Door tijdgebrek hebben we nog geen samenwerking gezocht met een Vlaamse organisatie als CeLT, maar van de Vlaamse tijdschriften die we individueel hebben benaderd, werkt een relatief groot deel mee.’

Een aantal belangrijke tijdschriften, vooral in wetenschappelijke hoek, doet niet mee aan het project. ‘De redacties wilden wel omdat zijzelf en hun tijdschrift beter vindbaar worden’, zegt Van Stipriaan. ‘Hun uitgevers hielden hen echter tegen. Die denken dat ze met het versturen van een paar dozen papier bij ieder nummer goede zaken doen. Ik noem geen namen, ik wil de uitgevers niet incrimineren. Ze komen vanzelf tot het inzicht dat ze baat hebben bij digitalisering.’

Een aantal tijdschriften zoals Lava, Gierik, Tiecelijn, Queeste en De Brakke Hond brengen hun recente jaargangen zonder enige vertraging online. Een aantal kiest voor een vertraging van vijf jaar, zoals Tirade, Vonk en Kort Verhaal (de pas gelanceerde opvolger van De Tweede Ronde). Veruit de meeste tijdschriften zitten daar tussenin met een vertraging van twee tot drie jaar.

Een op de vijf bladen staat open voor experimenten met e-books en printing on demand. Gezien andere experimenten die de DBNL momenteel uitvoert met Friese literatuur, is het te verwachten dat ook de literaire tijdschriften binnen afzienbare termijn oude nummers als e-book gaan aanbieden. Geen van de deelnemende tijdschriften wil echter stoppen met uitgave op papier, al overweegt een derde om een deel van de actuele inhoud alleen op internet te publiceren.

Het project wordt gefinancierd uit de lopende begroting van de DBNL, die jaarlijks 900.000 euro van de Taalunie krijgt. Om ook alle jaargangen van oude tijdschriften te digitaliseren is extra subsidie nodig. ‘Dat zal nog lastig worden in het huidige klimaat’, zegt Van Stipriaan. ‘Ik voorzie zware tijden voor de begroting van cultuur gezien alle aankondigingen van bezuinigingen. In dat geval zal het langer duren voor dit project is voltooid.’

Maarten Dessing

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content