Hillbilly Blues van J.D. Vance: hoe de Amerikaanse droom vervloog

Hebben de verliezers van de globalisering het niet een heel klein beetje aan zichzelf te danken? J. D. Vance, die als een van hen opgroeide, vraagt het zich af in Hillbilly Blues.

Toen het commentariaat nog dacht dat Donald Trump geen enkele kans maakte om president van de Verenigde Staten te worden, schreef J. D. Vance al een boek over zijn kiezers. Daarvoor moest hij, toegegeven, niet zo veel moeite doen: hij werd niet in New York of Washington geboren, maar tussen de witte Amerikaanse arbeidersklasse. Of zoals die mensen in New York of Washington weleens worden genoemd: white trash. Dat ze toch in staat bleken Trump te verkiezen, deed Vance’s reputatie goed in de Amerikaanse media. Hillbilly Elegy,waarvan de Nederlandse vertaling Hillbilly Blues net uit is, werd vorig jaar een hit.

Zelfs wanneer je verbijstering over de verkiezing van Trump (die niet in het boek voorkomt) ietwat is geluwd, blijft het verslag van Vance ontluisterend. Hij verhaalt nochtans alleen zijn jeugd. Zijn grootouders verhuisden uit het achtergestelde Kentucky naar Middletown in Ohio. Dat stadje zou veel van de industrie die hen aantrok weer verliezen, maar echte armoede heeft de familie Vance nooit gekend. De vader van de auteur verdween alleen al snel uit zijn leven, en zijn moeder was te labiel om hem op te voeden. Dankzij zijn zorgende, zij het bij momenten lachwekkend gewelddadige grootmoeder kon Vance ontsnappen aan de weinig florissante toekomst die de statistieken voor hem voorspelden. ‘Verslaafd aan alcohol of drugs, achter de tralies, of met kinderen die ik niet kon of wilde onderhouden’, zo vat hij ze zelf samen. Vance trok uiteindelijk naar het leger en ging na een rechtenstudie aan Yale als durfkapitalist aan de slag.

J. D. Vance, die zichzelf een conservatief noemt, gaat op zoek naar de oorzaak van de problemen van zijn familie en haar lotgenoten. Gelukkig doet hij dat niet door de ideologische riedels af te draaien die ondertussen welbekend zijn. Hij is niet blind voor de economische neergang van de streek waarin hij opgroeide. Of voor het belang van een goed netwerk, dat arme mensen missen.

Maar hij heeft moeite om het zelfdestructieve gedrag van de mensen rond hem te begrijpen. In de inleiding wijst hij naar een jongen met een prima baan die enkel en alleen ontslagen wordt omdat hij er nooit in slaagt op tijd op zijn werk te arriveren. Wiens schuld is dat? De dalende levensverwachting wijdt hij aan slechte eetgewoonten. Gezond eten is volgens hem niet alleen beter maar ook goedkoper dan fastfood. Bij momenten toont Vance zich een liefdevolle versie van Theodore Dalrymple.

Wat zou hij het liefste veranderen aan de witte arbeidersklasse? ‘Het gevoel dat onze keuzes er niet toe doen’, is het antwoord van Vance, die ondertussen terug naar Ohio is verhuisd. Pas als mensen geloven dat ze de statistieken kunnen kloppen, kan dat ook echt lukken. Politici kunnen daar weinig mee, maar het is de begrijpelijke conclusie van een origineel en af en toe ontroerend portret van mensen die door links en rechts liefst in een hokje worden gedrongen.