Grootste Europese boekenmarkt in Deventer

De grootste boekenmarkt van Europa, aanstaande zondag in Deventer, blijft een jaarlijks hoogtepunt voor elke boekenliefhebber.

De weersvoorspelling is perfect. Hevige regenbuien hielden vorig jaar tienduizenden bezoekers weg van de Deventer Boekenmarkt. Komende zondag wordt aangenaam zonnig weer verwacht: 24 graden, met een bescheiden kans op een bui. De organisatoren kunnen met recht hopen dat het bezoekersrecord van 130.000 mensen uit 2006 wordt gebroken.

‘Eigenlijk is het goede weer het grootste voordeel van Deventer‘, zegt Eric Tonen van de gelijknamige boekhandel en antiquariaat in Antwerpen. ‘Ik heb daar nu voor de 14e keer een stand en altijd schijnt de zon. Vorig jaar was de enige keer dat het regende. Dat maakt Deventer voor mij de beste boekenmarkt van Nederland.’ Een kanttekening: Tonen doet maar twee buitenmarkten per jaar.

De Deventer Boekenmarkt begon in 1989 met honderd antiquairs en groeide in korte tijd uit tot 878 kramen verspreid over de binnenstad. De markt had zelfs groter kunnen zijn als de organisatie het aantal kramen niet had gemaximeerd om het evenement beheersbaar te houden. In tegenstelling tot Amsterdam, dat ter gelegenheid van Amsterdam Wereldboekenstad in 2008 eenmalig een boekenmarkt met meer dan 900 kramen organiseerde, geeft Deventer wel uitsluitend professionele verkopers een stand.

Voor antiquair Jos Wijnhoven uit Deventer zelf is de markt het hoogtepunt van het jaar. ‘De hele stad gonst er nu al van. Gisteren druppelden de hele dag klanten binnen die al in een hotel zitten. In de wijde omgeving zijn alle hotels volgeboekt. Ook commercieel is aanstaande zondag het hoogtepunt. Op markten verkoop je meestal meer dan dagelijks in de winkel, maar op deze boekenmarkt hoop ik toch in één dag een maandloon te verdienen.’

Wel merken beide antiquairs dat de verkoop lang niet meer zo goed is als vroeger. De omzet is ‘gehalveerd’, zegt Tonen. ‘De adrenaline bij de mensen is weg. Iedereen kan overal boeken kopen. Mensen denken niet meer: vandaag is de kans. Je moet het hebben van de passageverkoop.’

Wijnhoven onderschrijft dat: ‘Door internet is er veel concurrentie bij gekomen. Bol.com, Boekwinkeltjes.nl, andere antiquairs – mensen kunnen niet meer alleen gebruikte boeken kopen in de winkel of of boekenmarkten. Ook zien mensen dat een boek lang niet zo zeldzaam is als men vroeger dacht. Daardoor zijn de prijzen gedaald.’

Inmiddels is de Deventer Boekenmarkt veel meer dan een markt. Het bijprogramma omvat een rijke keus aan evenementen, festivals en tentoonstellingen voor jong en oud. Op zaterdagavond vindt het jaarlijkse poëziefestival Het Tuinfeest plaats, waar onder meer Judith Herzberg, Gerrit Komrij en Joost Zwagerman optreden. Op de dag zelf is er moderne boekbindkunst te zien (in boekhandel Praamstra), optredens te beluisteren van het akoestische Mintie Trio of een manifestatie over de Bijbel te bezoeken.

Fanatieke verzamelaars klagen dan ook dat de Deventer Boekenmarkt te veel dagjesmensen trekt. Op de site van het regionale dagblad De Stentor roept een van hen op om vooral vroeg te gaan – liefst nog voor de officiële start om 9.30 uur. ‘Vanaf een uur of elf à twaalf kun je er als echte boekenliefhebber er beter maar niet meer zijn want dan komen de slenteraars met de wandelwagens enz.’

Tonen en Wijnhoven bestrijden deze gedachte. ‘Ik richt me op het betere publiek’, zegt Tonen. ‘Ik hoor van klanten dat echte boekenliefhebbers afhaken door de drukte. Maar ik hoef mijn aanbod niet te veranderen. Tussen de dagjesmensen lopen ’s middags genoeg geïnteresseerden die anders te weinig tijd hebben om markten af te struinen. Ik heb niet per se ’s ochtends de beste verkoop.’

Wijnhoven wijst ook op de editie van vorig jaar: ‘Om half acht ’s ochtends begon het te regenen en bleef het aan één stuk nat tot half zes. Er was maar tweederde van het gebruikelijke aantal bezoekers. Maar de omzet was niet zo veel minder als voorgaande jaren. Dankzij de echte diehards die ondanks het weer toch in grote getale komen.’

Maarten Dessing