Gerenommeerde uitgeverij Suhrkamp ligt op apegapen

De kans dat het prestigieuze Duitse literaire uitgevershuis Suhrkamp, dat ook Van Reybrouck (‘Kongo’) en Nooteboom uitgeeft, begin volgend jaar ontbonden wordt, is niet langer denkbeeldig.

Uitgeverij Suhrkamp heeft het bijzonder moeilijk en dreigt volgens sommigen zelfs te kapseizen. Zoveel is zeker: het bestaan van een koninginnenstuk van de naoorlogse Duitse cultuur staat op het spel.

Al jaren woedt er een bittere juridische strijd tussen Ulla Berkéwicz, die Suhrkamp leidt, en Hans Barlach, die via de mediaholding Winterthur de minderheidsaandeelhouder (39 procent) is van de in Berljn gevestigde uitgeverij. De conflicten worden voor rechtbanken in Frankfurt en Berlijn uitgevochten.

Deze week heeft een Berlijnse rechtbank onregelmatigheden in het bestuur van zaakvoerster Berkéwicz geconstateerd. Ulla Berkéwicz, die meerderheidsaandeelhoudster is (61 procent), heeft er namelijk een gewoonte van gemaakt om lokalen in haar privévilla in Nicolassee (Berlijn) door te verhuren aan haar eigen uitgeverij. De rechtbank vindt dat een frauduleuze opzet en heeft op dit punt klager Barlach, die zich benadeeld voelt, gelijk gegeven. Berkéwicz en nog twee andere zaakvoerders zijn veroordeeld tot het terugbetalen van bijna 300.000 euro aan hun eigen uitgeverij.

Wat meer is: Berkéwicz en haar medeveroordeelden worden door de rechtbank als zaakvoerders afgezet, alleen is dit laatste oordeel om onduidelijke redenen nog niet rechtsgeldig. Berkéwicz en co gaan in beroep tegen dat vonnis, maar hun slaagkansen worden gering geacht. Heel wat waarnemers menen dat Berkéwicz meer zakelijke omzichtigheid aan de dag had moeten leggen. Nu heeft ze zowel haar eigen goede naam als het bestaan van de gerenommeerde uitgeverij lichtzinnig op het spel gezet.

Hans Barlach, die geen literaire uitgeverservaringen heeft en die eigenaar van enkele lokale Hamburgse kranten is, ligt met Berkéwicz in ruzie sedert hij in 2006 minderheidsaandeelhouder van het bedrijf werd. Voor een andere rechtbank in Frankfurt eist Barlach, die Suhrkamp zelf wil leiden, de ontbinding van de uitgeverij. Daarover wordt tegen 13 februari volgend jaar een vonnis verwacht.

Berkéwicz heeft het economische én symbolische kapitaal van Suhrkamp verspeeld, meent de ‘Frankfurter Allgemeine Zeitung’ in een commentaar dat de krant woensdag aan de affaire heeft gewijd. Het debacle is nu al een feit, aldus de krant, want welke auteur wil nog contracten afsluiten met een uitgeverij die na een volgende zitting van de rechtbank misschien niet meer bestaat? En welke auteur heeft nog vertrouwen in een uitgeverij waarvan de aandeelhouders ruziënd over straat rollen?

De FAZ voorspelt de ondergang van een uitgeverij ‘zoals er in de Duitse intellectuele geschiedenis geen tweede meer zal zijn’. Alexander Kluge, een van de Suhrkamp-auteurs, vergeleek Suhrkamp recent met een koraalrif: mooi en bedreigd.

Peter Suhrkamp richtte in 1950 de uitgeverij met zijn naam op. Na zijn dood (1959) werd het bedrijf met succes geleid door Siegfried Unseld, die in 2002 overleed. Sindsdien staat zijn weduwe Ulla Berkéwicz aan het hoofd van de onderneming. Twee jaar geleden verhuisde Suhrkamp van Frankfurt naar Berlijn.

Suhrkamp publiceert het werk van Brecht, Bernhard, Handke, Enzensberger, Habermas en Tellkamp. Onder de vertaalde auteurs figureren Cees Nooteboom en, recent, David van Reybrouck (‘Kongo’).

Piet de Moor