De weg naar zelfliefde: ‘Soms is eens goed janken meer zelfzorg dan komkommer op je ogen leggen’

Roxanne Wellens (21) breekt in ‘De dingen die ik nooit kon zeggen’ met het stereotiepe liefdesideaal dat Hollywood ons opdringt. Want waarom zou je je eigenwaarde door een ander laten bepalen? Een gesprek over nog lang en gelukkig, maar dan net iets anders.

Op haar achttiende debuteerde Roxanne Wellens met Te waar om mooi te zijn, een jeugdroman waarmee ze zelfdoding bespreekbaar maakte. Een groot succes. Het boek werd zelfs genomineerd voor de Jonge Jury Debuutprijs (2018) en de Kinderjury Vlaanderen Prijs (2019).

Wat volgde was minder rooskleurig. Een hels gevecht om een nieuw verhaal op papier te krijgen. Een tweehonderd pagina’s tellende roman kwam in de papiermand terecht en maakte plaats voor het boek dat ze écht wou schrijven. Een troostende roman in poëzievorm over liefde, pijn en hun schoonheid.

‘Na de afwijzing van mijn tweede boek was ik echt heartbroken. Ik kon niet anders dan accepteren dat er dan maar gewoon even niets was. Ik hou van lezen, maar had op dat moment geen boodschap aan dikke boeken. Een paar woorden of een tekening waren genoeg om steun of troost te vinden. Het gedicht Addiction van Rupi Kaur gaf me die troost. Het raakte me op verschillende niveaus. Het ging om een paar zinnen die een hele wereld met zich meedroegen, het had om een boek kunnen gaan. Ik was er zo door geraakt, dat ik meteen mijn laptop op de schoot nam en begon te schrijven.’

Please fill my cup

‘Van kleins af schetsen prinsen en prinsessen ons beeld van liefde. De liefde tussen een man en een vrouw, of op z’n minst tussen twee personen. Een liefde die heel veel pijn kan veroorzaken omdat we willen dat de ander ons iets geeft. Please fill my cup. Maar je kunt evengoed je eigen cup vullen. Je kunt jezelf geven wat je zo van een ander verlangt. Ook dat is liefde. Net als naar de zee kijken of verliefd zijn op iemand zonder dat die persoon op dat moment naast je staat. Het gaat om dat allesomvattende gevoel dat bezit neemt van je hele zijn. Dat gevoel waar je niemand voor nodig hebt, behalve jezelf.’

‘De liefde van je leven kom je niet tegen op café, maar zie je elke ochtend in de bewasemde badkamerspiegel. “If you wanna meet the love of your life, look in the mirror.” Dat is een quote van Byron Katie, een Amerikaanse vrouw die ik enorm bewonder. Het is zinloos om de liefde buiten jezelf te zoeken. Alles wat je nodig hebt, zit in je. Maar we zien dat niet, of te weinig.’

‘Ik ook. Al van bij mijn eerste vriendje, op mijn veertiende, bleef mijn liefde vaak onbeantwoord. En telkens opnieuw. Keer op keer kwam ik in dat proces terecht van mezelf helemaal te verliezen in de liefde voor een man. En keer op keer werd ik opzij geschoven, kwam ik in datzelfde gekwetste straatje terecht. Tot ik de modder onder mijn schoenzolen begon te herkennen, en me begon af te vragen waar ik eigenlijk mee bezig was. Niet door in een slachtofferrol te kruipen en te blijven mijmeren over waarom ik, maar door me af te vragen welke les er in zat. Waarom liet ik van anderen afhangen of ik mezelf graag zag?’

‘De liefde bij een ander zoeken is ontzettend vermoeiend. Het begon me te dagen dat het veel simpeler zou zijn die tussenschakel gewoon over te slaan en het antwoord bij mezelf te zoeken. Het klonk veelbelovend, maar de volledige verantwoordelijkheid voor je eigen gevoelens dragen is het moeilijkste ooit. Uiteindelijk voelt het voor mij wel als het meest echt aan, het meest als de persoon die ik ook wil zijn.’

‘Wat niet wil zeggen dat ik niet meer geloof in de liefde tussen twee personen. Ik geloof er nog oprecht in, maar niet op die naïeve manier van vroeger. Ik besef dat mijn liefde voor mijn vriend losstaat van zijn acties. Ze is onveranderlijk. Of hij me nu links laat liggen of naar het einde van de wereld voor me gaat, ik zal hem even graag blijven zien. Ik heb me er lang tegen verzet. Want hoe kan je houden van iemand die je pijn doet? Wel, dat kan. En het is zelfs niet zo moeilijk. Liefde gaat daar aan voorbij, maar zal je ook vertellen wanneer het tijd is om te gaan. Het is niet langer de ik hou van je, als -liefde, maar de ik hou van je -liefde. En dat is zowel het mooiste als het beangstigendste wat er is.’

Vuile was en schone schijn

‘We blijven doen wat we altijd al hebben gedaan in de hoop dat er ineens op miraculeuze wijze een ander resultaat zou komen. Albert Einstein zei het al: “Insanity is doing the same thing over and over again, and expecting different results.” Maar dat gebeurt niet. Wil je dat er iets verandert, dan zal je je doen en denken moeten veranderen. Alleen verandering brengt verandering teweeg. En uiteindelijk kom je altijd weer bij jezelf terecht.’

‘Ik geloof dat alles voor je gebeurt, niet tegen je. Het universum is vaak vriendelijker voor ons dan wij voor onszelf zijn. Iets gebeurt zodat jij er op de een of andere manier beter van kan worden. Kijk bijvoorbeeld naar de nevenschoonheid van zoveel dingen. Iets dat enorm pijnlijk is, kan ook immens mooi zijn. Dat zeg ik ook niet zomaar. Ik heb wel het een en ander meegemaakt in mijn leven, maar dat heeft me uiteindelijk wel gemaakt tot wie ik nu ben. Een cru voorbeeld is dat twee van mijn grootouders zelfmoord pleegden. Dat was zwaar, maar heeft er wel voor gezorgd dat ik ben beginnen schrijven. Een kortverhaal dat ik schreef over mijn overleden grootvader bracht me zo bijvoorbeeld bij mijn huidige uitgeverij.’

‘Zelfliefde wordt vandaag wel op de agenda gezet, maar krijgt nog te vaak af te rekenen met harde reacties. Kwetsbaarheid krijgt de ruimte niet die het verdient. Kijk naar hoe moeilijk het voor velen nog is om over psychische gezondheid of de LGBT+community te praten. Mensen houden hun vuile was binnen, maar vergeten dat die dan stikt en gaat schimmelen. Je moet het lucht geven. Aan schone schijn heb je niets.’

‘Dat er niet genoeg plaats is voor kwetsbaarheid komt ook in de reacties op mijn boek naar voren. Het is bijna alsof mensen op zo’n verhalen zitten te wachten. Op de manier waarop ik mijn emoties verwoord, zien ze hun eigen verhaal weerspiegeld. De dingen die zij nooit konden zeggen. Ik hoop hiermee kwetsbaarheid meer ruimte in deze maatschappij te kunnen geven. Want zelfliefde en zelfzorg stoppen niet bij het aanbrengen van een gezichtsmaskertje eens per week. Dat kan er een onderdeel van zijn, maar soms is eens goed janken op de bank meer zelfzorg dan komkommer op je ogen leggen.’

Trail-and-error

‘De dingen die ik nooit kon zeggen is mijn eigen trail-and-error-verhaal, mijn eigen emotionele proces in een ander jasje. Alle emoties zijn authentiek. De gevoelens van mijn personage zijn mijn gevoelens. Zelf heb ik ook lang gedacht dat ik niet goed genoeg was. Ik trok een harnas op. Mensen zagen me als sterk en zelfzeker, op het bitchie en hautaine af. Maar dat was mijn schild om te verbergen dat ik zelf zo kwetsbaar was, ben.’

‘Die kwetsbaarheid heeft er altijd gezeten, maar ik kon er gewoon niet naar luisteren. Ik zorgde niet voor mezelf. Sliep in te kleine slaapzakken omdat ik niet geloofde dat ik het warm mocht hebben. Ging naar de zwemles als ik ziek was en weigerde medicatie te nemen. Want ik moest hard zijn, me erover zetten, vooruit gaan.’

‘Jezelf die zachtheid gunnen is niet gemakkelijk, maar ik probeer er bewuster mee om te gaan. Op papier lukt het me tegenwoordig goed, maar face to face is het een pak lastiger. Ik ben me er wel van bewust en probeer op tijd te vertragen. In plaats van direct mijn hoofd te volgen, probeer ik ook eens te luisteren naar wat mijn lijf zegt.’

‘Zo ben ik ook nu bang voor de mogelijke reacties op dit artikel. Dat mensen mij een aansteller zullen vinden. Dat ze me een narcist vinden omdat ik denk dat je jezelf alle liefde kan geven die je nodig hebt. Dat mensen vinden dat ik in een droomwereld leef omdat ik dat geloof. Die angst is niet weg, maar ik laat ze toe. Ze mag er zijn, net zoals ik.’

De dingen die ik nooit kon zeggen – Roxanne Wellens. Van Halewyck. 164 blz. 17.50 euro. ISBN 978-94-6383-138-3