Hoewel de traditionele partijen een trouwere aanhang hebben dan gedacht, slagen ze er niet in de grootste te worden. N-VA wel, met dank aan de zwevende kiezer: de 40 procent die pas op het laatst beslist op wie te stemmen.
Ook al is de verzuiling al lang doorbroken, de traditionele partijen kunnen nog meer dan aanvankelijk gedacht bogen op een trouw kiespubliek. Toch is die trouwe aanhang niet genoeg om de grootste te worden. Daarvoor gaat de N-VA met te veel zwevende kiezers lopen. Tot die conclusie komen KU Leuven-onderzoekers Koen Abts, Marc Swyngedouw en Jaak Billiet in een onderzoek waarover De Morgen bericht en dat in België#2014 te lezen staat: een boek waarin 11 onderzoekers clichés over de politiek natrekken.
Lidmaatschap van een vakbond of ziekenfonds (meestal politiek gekleurd), partijtrouw en de sociale groep waarin je geboren bent: het speelt allemaal een belangrijke, soms zelfs doorslaggevende rol, bij de stemkeuze. Zo stemt 24 procent van de leden van de CM voor CD&V, 30 procent van de leden van de socialistische vakbond SP.A en zelfs 40 procent van de blauwe vakbond ACLVB voor Open VLD, aldus Abts, Swyngedouw en Billiet.
Bij die drie traditionele partijen zegt 20 procent van hun kiezers uit gewoonte voor de partij te stemmen. De andere bepalende factor is de sociale groep waartoe u behoort. Bent u of zijn uw ouders zelfstandigen, dan stemt u wellicht blauw. Wie nog naar de kerk gaat, zal CD&V stemmen en arbeiders hebben het nog steeds voor de SP.A.
N-VA rijft zwevende kiezer binnen
Open deuren die ingetrapt worden? Dat is het minder dan het lijkt. Die factoren zijn immers sterker gebleken dan aanvankelijk gedacht. De enige partij die een trendbreuk veroorzaakt is N-VA: zij snijdt volgens De Morgen door alle zuilen heen en haalt bij elke bevolkingscategorie flink wat stemmen. En dat vooral bij de zogenaamde ‘zwevende kiezer’: de kiezer die pas laat beslist op wie te stemmen. Bij de federale verkiezingen van 2010 besliste 40 procent van de kiezers pas in de laatste dagen voor de stembus wie zijn of haar stem zou krijgen.
Zwevende kiezer doet niet zomaar wat
Wie echter denkt dat die ‘zwevende’ of ‘vlottende’ kiezer zomaar wat doet, is fout. Die kiezer beweegt wel degelijk volgens ideologische lijnen. Zo mikt N-VA bewust op de rechtse kiezer door zich Vlaamser dan de CD&V en ethisch minder progressief van de Open VLD te presenteren.
De vlottende kiezer laat zich wel meer leiden door ‘politiek leiderschap’. Niet toevallig is dat voor 26 procent van de N-VA stemmers de reden om voor de partij van Bart De Wever te stemmen. Bij de andere partijen is die beweegreden verwaarloosbaar.
Bij hen spelen gewoonte of socialisatie (CD&V en Open VLD: 23 procent), partij-identificatie (voor 18 procent van de SP.A-stemmers) en inhoudelijke partijstandpunten (voor 27 procent van de groene kiezers is dat de milieukwestie en voor 32 procent van het Vlaams Belang-electoraat de migrantenkwestie) de grootse rol.
N-VA scoort met eigen thema’s
Bart De Wever is echter niet de belangrijkste reden voor N-VA-stemmers om zich tot de Vlaams-nationalisten te bekeren. ‘Politieke verandering’ is dat wel. Op drie, na de partijleider, staat de Vlaamse kwestie. De eerste en derde redenen wijzen er volgens de in De Morgen geciteerde onderzoekers op dat N-VA erin slaagt te scoren op thema’s die ze zelf in de markt zetten.
De krant besluit dat N-VA zo een niche aanboort die een duurzamer succes garandeert dan dat van stemmenkanonnen. Zoals bewezen door gevallen hoogvliegers als Yves Leterme (CD&V) en Steve Stevaert (SP.A).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier