Het zwerfafval in Vlaanderen is de voorbije twee jaar aanzienlijk toegenomen. In 2019 was sprake van 22.641 ton en dat is een stijging met 14 procent ten opzichte van 2017.
Dat blijkt uit cijfers van afvalstoffenmaatschappij OVAM, die donderdag zijn bekendgemaakt. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) kondigt meteen maatregelen aan.
De geschatte totale hoeveelheid zwerfvuil in Vlaanderen bedroeg in 2015 nog 20.400 ton. Twee jaar later was dat cijfer gedaald tot 19.900 ton, maar de twee daaropvolgende jaren opnieuw een duidelijke stijging tot 22.641 ton. De doelstelling om tegen 2022 20 procent minder zwerfvuil te hebben ten opzichte van 2015 ligt dus veraf.
De hoeveelheid afval in de straatvuilnisbakken stijgt bovendien nog sterker dan de hoeveelheid zwerfvuil, wat mogelijk wijst op een sterke toename van ‘out-of-home’ consumptie. De hoeveelheid sluikstort stijgt van 22.592 ton in 2015 naar 26.789 ton in 2017 en naar 29.511 ton in 2019.
Minister Demir is niet te spreken over die cijfers en kondigt maatregelen aan. ‘Vlaanderen mag niet het Mekka van het zwerfvuil worden’, klinkt het. Ze wil dat de steden en gemeenten hun handhaving opdrijven en roept hen begin volgend jaar samen. Honderd van de driehonderd gemeenten die nauwelijks of niet handhaven op zwerfvuil zullen geen projectsubsidies meer krijgen. De minister wil ook de maximale GAS-boetes laten verhogen van 350 tot 500 euro. Ze heeft de federale regering, die daarvoor bevoegd is, daar om gevraagd.
Ze spreekt ook de verpakkingsproducenten aan op hun verantwoordelijkheid. Het Verpakkingsplan zal een jaar eerder dan gepland aan een evaluatie worden onderworpen en minister Demir sluit niet uit dat het statiegeld – dat als stok achter de deur in het regeerakkoord staat om na 2023 te worden ingevoerd – er komt zonder beterschap.
‘Voor sigarettenpeuken, snoepwikkels, enzovoort zullen maatregelen als statiegeld nooit een oplossing zijn. Daarom zullen we de zwerfvuilkosten ook doorrekenen aan de producenten, ook voor deze afvalstromen’, luidt het. De zwerfvuilfactuur ligt rond de 150 à 160 miljoen euro.
Ook goed nieuws
De cijfers van OVAM bevatten voor alle duidelijkheid ook veel goed nieuws. De Vlaming produceerde 2 kilo minder restafval dan het jaar voordien. Het gaat om 143,5 kilo tegenover 145,5 kilo een jaar voordien. De Vlaamse doelstelling is 138 kilo in 2023. Minister Demir merkt op dat het effect van een aantal maatregelen nog zichtbaar moet worden. De gevolgen van de coronacrisis kunnen wel een tijdelijke stijging met zich meebrengen.
De cijfers geven ook aan dat de hoeveelheid bedrijsafval niet langer stijgt. We recycleren met 69,9 procent als een van de besten van Europa (tegen 2030 moet dat 77,5 procent zijn) en 34 kilo goederen per inwoner wordt hergebruikt via de publieke en private tweedehandsmarkt. Een zesde daarvan passeert via de erkende kringloopcentra.