Frans premier François Bayrou plant ingrijpende maatregelen om de ‘vloek’ van de staatsschuld te bezweren. België zit in quasi even slechte papieren, maar de regering-De Wever wacht rustig af. Hoelang nog?
De Franse premier François Bayrou van de centrumpartij Mouvement Démocrate (MoDem) heeft zijn plan voorgesteld om het probleem van de grote Franse staatsschuld aan te pakken. En het is een drastisch plan.
Een van de meest in het oog springende maatregelen is dat de sociale uitkeringen, pensioenen en salarissen van ambtenaren ‘zonder uitzondering’ op het niveau van 2025 zullen worden gehandhaafd. Er komt dus geen indexering. Ook de schalen voor de inkomstenbelasting zullen in 2026 niet worden geïndexeerd.
Daarnaast zal één op de drie ambtenaren die op pensioen gaat niet worden vervangen. De Franse premier kondigde ook aan dat er opnieuw een vermogensbelasting komt, want ‘iedereen moet bijdragen’.
Feestdagen
Frankrijk moet ook meer produceren en om de productie op te drijven moeten twee feestdagen sneuvelen. Bayrou suggereerde om paasmaandag en 8 mei (de dag waarop het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt gevierd) te schrappen, ‘maar ik sta open voor andere feestdagen’.
‘Het hele land moet harder werken’, benadrukte Bayrou. Deze uitspraak volgt op eerdere uitspraken vorig maand van Duits bondskanselier Friedrich Merz, van christendemocratische signatuur: ‘We moeten in dit land (Duitsland) weer meer, en vooral efficiënter, gaan werken. Met een vierdaagse werkweek en een goede work-life balance zullen we de welvaart van dit land niet kunnen behouden.’ Ook hij riep dus op om meer te produceren om de levensstandaard te kunnen behouden.
Griekenland
In totaal wil Bayrou 43,8 miljard euro besparen om zo het hoofd te bieden aan de enorme schuldenberg. De Franse premier maakte bij de aankondiging van zijn saneringsplan ook duidelijk waarom de drastische maatregelen volgens hem nodig zijn. Hij herinnerde eraan dat Frankrijk al een halve eeuw geen evenwichtige begroting meer heeft gehad.
‘Elke maand geld moeten lenen voor de pensioenen en salarissen van ambtenaren is een vloek zonder uitweg’, zei hij in zijn inleiding. Hij verwees naar de crisis in Griekenland: ‘We staan op een kritiek punt in onze geschiedenis. Het moment van de waarheid is aangebroken als we willen voorkomen dat we door internationale geldschieters tot zware opofferingen gedwongen worden, zoals Griekenland in 2010. Het is tijd om moedig te zijn en snel, krachtig, correct en rechtvaardig te handelen.’ Hij onderstreepte: ‘Dit is de laatste halte voor de afgrond, voordat we verpletterd worden door de schuld.’
‘Frankrijk is verslaafd aan geld uitgeven’, benadrukt Bayrou nog. Tegelijkertijd verdedigde hij de beslissing om in 2026 3,5 miljard euro extra aan defensie te besteden. Hij verwees daarvoor naar de internationale context, waar ‘geweld de norm is geworden’ en herhaalde twee keer: ‘We verkeren in groot gevaar’. Het is afwachten of en hoe de plannen van de premier uiteindelijk gerealiseerd zullen worden, maar met zijn voorstel heeft hij de Fransen wel met de neus op de feiten gedrukt.
De Wever
Frankrijk had in 2024 een begrotingstekort van 5,8 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en een staatsschuld van 114 procent van het bbp. Bayrou wil dat het begrotingstekort in 2029 nog maar 3 procent is. Dat is in principe ook het maximale percentage dat een EU-lidstaat als tekort mag hebben volgens de Europese begrotingsregels. De schuldgraad kan dan zakken.
De Belgische overheidsfinanciën zitten in vrijwel dezelfde benarde situatie als de Franse. België had vorig jaar een overheidsschuld van 105 procent en een begrotingstekort van 4,5 procent van het bbp. De regering-De Wever heeft zelf als prioritair doel gesteld om dat begrotingstekort tegen 2029 te verminderen naar minder dan 3 procent en wil zo ook de staatsschuld afbouwen.
Acht prioriteiten van de regering-De Wever (maar de begroting is daar niet bij)
Het Planbureau ziet de evolutie van de overheidsfinanciën in ons land de andere richting uitgaan: het begrotingstekort zou tegen 2030 naar 6,5 procent en de staatsschuld naar ongeveer 120 procent van het bbp evolueren. Nieuwe maatregelen zijn onafwendbaar, aldus het Planbureau, iets wat de Nationale Bank eerder ook al zei.
En de waarschuwing van de Franse premier Bayrou dat in Frankrijk ‘het moment van de waarheid is aangebroken als we willen voorkomen dat we door internationale geldschieters tot zware opofferingen gedwongen worden, zoals Griekenland in 2010’, geldt gezien onze begrotingstekort en schuldgraad natuurlijk evenzeer voor België. Dat is een vaststelling die de financiële markten, waar België geld gaat lenen, ook wel zullen maken.
Zomerakkoord
De regering-De Wever denkt niet aan extra saneringsplannen om de overheidsfinanciën een duw in de goede richting te geven. De regeringstop komt morgen, donderdag, wel samen, maar dat is vooral om knopen door te hakken in verband met losse eindjes in allerlei dossiers, gaande van de meerwaardebelasting over meer geld voor de OCMW’s tot het aftoppen van de ereloonsupplementen van de artsen. Dat is dan het zomerakkoord.
Maar niemand in de regering spreekt over een bijsturing of addendum van het regeerakkoord. Niemand dringt erop aan om de overheidsfinanciën tegen het licht te houden.
‘Ik ben niet blind voor een veranderende context en voor de noodzaak om daarop tijdig in te spelen. Ook dat hoort bij leiderschap. Maar ik denk niet dat we vandaag al op het punt zitten om onze gemaakte afspraken fundamenteel te herbekijken’, zo zei, in Knack, Vincent Van Peteghem (CD&V), die als minister van Begroting toch de verantwoordelijke bij uitstek is om de overheidsfinanciën op het goede spoor te houden. ‘Ook al omdat ik vrees dat elke regeringspartij dan zal vragen of dit of dat nog wel uitgevoerd moet worden. Terwijl ik vind: vooral eerst doen en uitvoeren wat we hebben afgesproken.’
De vraag is of België nog lang kan achterblijven. De overheidsfinanciën in Nederland en Duitsland staan er veel beter voor, met een respectievelijke schuldgraad van 43 procent en 62 procent van het bbp. En met de aankondiging van de drastische besparingsmaatregelen heeft alvast de Franse premier de intentie om aan de ‘vloek’ van de Franse schuldenberg iets te doen. Die urgentie is bij ons (nog) niet zichtbaar.