Het lijdt weinig twijfel dat het Leuvense Imec een belangrijke rol zal spelen in de ‘European Chips Act’ die volgende week wordt voorgesteld: eurocommissaris Thierry Breton noemde het al ‘het beste onderzoekscentrum voor chips ter wereld’. Ceo Luc Van den hove blijft voorzichtig, en wijst ook op een belangrijke uitdaging.
Lange tijd was Leuven wereldwijd bekend van zijn brouwerij Stella Artois en omdat het hoofdkwartier van biergigant AB InBev er is gevestigd. Daar komt nu verandering in. Niet alleen omdat ABInbev eigenlijk vanuit New York wordt bestuurd en de zetel van het bedrijf alleen in Leuven blijft zolang het kan genieten van fiscale voordelen. Maar ook en vooral omdat een andere Leuvense onderneming internationaal steeds hogere ogen gooit. ‘Zo is het’, zegt ceo Luc Van den hove. ‘Imec wordt wereldwijd gezien als een van de meest excellente onderzoekscentra naar microchips.’
Microchips spelen in ons leven een steeds belangrijke rol. Vroeger dacht iedereen dan aan computers en smartphones, vandaag kan geen enkele sector nog zonder, of het nu gaat over voeding, communicatie, gezondheid of auto’s. En dat hebben we vorig jaar gemerkt, toen er wereldwijd een tekort was aan chips. ‘Plots besefte iedereen hoe cruciaal microchips zijn’, aldus Van den hove. Als u bijvoorbeeld een nieuwe auto bestelt, moet u daar door het gebrek aan microchips soms een jaar op wachten.
De chipschaarste was volgens de Imec-topman het gevolg van ‘een perfecte storm’. Van den hove: ‘Met de coronacrisis moest er meer thuis worden gewerkt, zodat er een zeer grote vraag ontstond naar pc’s, computerschermen, webcams enzoverder. Om tijdens de lockdowns toch nog wat ontspanning te hebben, was er ook een stormloop op televisies en allerhande gameconsoles. En in het begin van de coronacrisis viel de autoverkoop wat terug, maar vorig jaar werden er massaal nieuwe wagens besteld. Alles samen was er in 2021 dus een zeer sterke vraag naar microchips, de fabrikanten konden niet volgen. Daar kwamen de geopolitieke spanningen nog eens bovenop. Amerika legde uitvoerrestricties op naar China en veel Chinese bedrijven begonnen een strategische voorraad chips op te bouwen. Dat zorgde voor een nog groter tekort.’ Van den hove verwacht dat we daar ook dit jaar nog de gevolgen van zullen voelen.
Flanders Technology
Imec werd opgericht in 1984. De eerste Vlaamse regering, onder leiding van Gaston Geens (CD&V), had uitgepakt met technologiebeurs Flanders Technology en zette een programma op om de micro-elektronica-industrie in Vlaanderen te versterken. Daar paste Imec perfect in: op de campus van de KU Leuven verzamelden professoren van de Vlaamse universiteiten de bestaande kennis met het oog op het toekomstige onderzoek naar chips. Imec is nog steeds een vzw en krijgt nog altijd subsidies van Vlaanderen: dit jaar 130 miljoen euro, en ook nog pakweg 40 miljoen van Europese onderzoeksprojecten. Imec wijst er graag op dat het geld goed rendeert: voor iedere euro die de Vlaamse overheid in het onderzoekscentrum steekt, realiseerde Imec in 2019 en 2020 een toegevoegde waarde van 7 euro in Vlaanderen en vloeide 3,7 euro terug via de belastingen. Voor elk miljoen euro Vlaams geld werden 90 jobs gecreëerd, 23 bij Imec en 67 elders in Vlaanderen.
Imec kan ook rekenen op meer dan 500 miljoen euro inkomsten van de chipindustrie, ‘en dat maakt ons uniek’ zegt Van den hove. ‘We voeren hier onderzoeken uit samen met bedrijven van over heel de wereld, voor Intel, Samsung, Apple, Google, Microsoft en noem maar op. Dat is het voordeel als je in een klein land van start gaat: je moet internationaal samenwerken, anders kom je nergens. En zo werd Imec wereldleider in onderzoek naar microchips.’ Imec begon met 70 onderzoekers, telt nu zo’n 5000 medewerkers en heeft vestigingen in Nederland en de VS en vertegenwoordiging in India, Japan, China en Taiwan.
Imec doet aan onderzoek en ontwikkeling, de productie van de meest geavanceerde chips zit voor 80 procent in Azië, met Samsung (Taiwan) en TSMC (Zuid-Korea) als hoofdrolspelers, en bij Intel in de VS. In Europa zijn geen producenten van geavanceerde chips gevestigd en in de geopolitieke strijd die er nu met microchips wordt gevoerd, is dat een zwakte. Van den hove knikt, ‘maar Europa heeft ook unieke troeven. Wellicht de belangrijkste troef is ASML, een bedrijf in Eindhoven waarmee we al meer dan 30 jaar nauw samenwerken: zij zijn de enigen die de cruciale machines bouwen die nodig zijn om geavanceerde chips te maken. En Europa heeft natuurlijk ook Imec.’
De Europese Unie heeft sinds kort het strategisch belang van de microchips ontdekt en maakt werk van een Chips Act, een groot steunprogramma om de productie van geavanceerde chips op Europees grondgebied te vestigen, zodat de bevoorrading van microchips verzekerd is. Daarbij wordt met geld gezwaaid. Intel heeft alvast laten weten dat het binnenkort 8 miljard wil uittrekken om in Europa een megachipfabriek te bouwen. Het heeft nog niet beslist waar precies, nu en dan wordt België genoemd en daarbij zijn de nabijheid van Imec en ASML de troeven. Toch is dan kans klein dat Intel naar ons land komt, want naast financiële steun heeft zo’n fabriek veel water en elektriciteit nodig, en zeker dat laatste is bij ons een heikel punt.
Unieke cleanroom
In elk geval is het de bedoeling dat Imec een cruciale rol zal spelen bij de uitvoering van de Europese Chips Act. Europees commissaris voor de Interne Markt Thierry Breton noemde Imec ‘het beste onderzoekscentrum voor chips ter wereld’. Imec heeft een unieke cleanroom, een stofvrij lab met hoogtechnologische apparatuur voor de ontwikkeling van steeds kleinere én krachtigere microchips. Daarin staat intussen voor meer dan 3 miljard euro aan gesofisticeerde apparatuur. De Europese Commissie wil de kennis van Imec gebruiken, niet alleen om in Europa microchips te produceren, maar ook om nieuwe, innovatieve bedrijven uit de grond te stampen, in allerlei sectoren, van biofarma over ruimtevaart tot energie.
Imec heeft bewezen dat het op dat vlak iets te bieden heeft. ‘We hebben 120 nieuwe bedrijven opgericht’, aldus Van den hove. Zo is er bijvoorbeeld Indigo Diabetes, dat een sensor ontwikkelt die onder de huid wordt aangebracht, zodat er niet meer hoeft te worden geprikt om het glucosegehalte te meten. Morrow brengt autofocale brillen op de markt. Spectricity werkt aan een nieuw soort smartphonecamera, die in staat is om de hoeveelheid zuurstof in uw bloed te bepalen, uw hartslag te meten of de versheid van uw voedsel te bepalen. MiDiagnostics wil een toestel commercialiseren dat de aerosolen in uitgeademde lucht op een chip opvangt en u vertelt of u bijvoorbeeld corona heeft. Het zijn maar een paar van de vele Imec-spin-offs die de resultaten van wetenschappelijk onderzoek proberen om te zetten in succesvolle commerciële producten.
Imec is de Europese plannen voor een chipindustrie genegen, maar er is ook een angel: tot nu toe werkte Imec samen met de hele wereld , zowel met Amerikanen als met Chinezen. Van den hove spreekt over ‘het Zwitserse model’: Imec is neutraal. Maar naarmate Europa zich meer profileert als chipproducent en Imec daarvan het kloppende hart wordt, is dat Zwitserse model moeilijker houdbaar. Van den Hove: ‘Ik heb altijd gezegd dat er internationaal moet worden samengewerkt om de innovatie te voeden. De spectaculaire vooruitgang die we de voorbije decennia boekten op het vlak van chipontwikkeling was er nooit gekomen zonder wereldwijde samenwerking. Ik weet dat er in de politieke wereld nu een neiging bestaat tot protectionisme, om vooral naar zichzelf te kijken, maar dat zou de vooruitgang belemmeren. En dat zou doodjammer zijn.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
