Open VLD blijft in de Antwerpse stadscoalitie met N-VA en Vooruit, zo beslisten de partijleden vrijdagavond. Maar de schade bij de Antwerpse liberalen is amper te overzien.
Een vaudeville. De term vat de saga rond de Antwerpse Open VLD-schepenkwestie het best samen. Maandenlang hield de stoelendans de liberalen bezig, tot vermaak van politieke tegenstrevers.
Vrijdagavond werd de kwestie beslecht op een inderhaast bijeengeroepen ledencongres. Geheel in lijn met de vaudeville werd de fysieke bijeenkomst van 200 mensen op het laatste nippertje afgeblazen, officieel omwille van problemen rond de coronavoorschriften.
Op dat moment waren er al leden op weg naar het trefpunt in Berchem, meerderen maakten rechtsomkeer. Om iedereen genoeg tijd te geven om achter de computer te kruipen, werd de start anderhalf uur verlaat.
Zoals verwacht werd het drie uur durende congres al snel emotioneel, vooral voor Willem-Frederik Schiltz, die naast een schepenpost grijpt. Na tussenkomsten van alle protagonisten en meerdere leden werd beslist dat de partij zich schaart achter de afspraak die toekomstig schepen Erica Caluwaerts vorige week heeft gemaakt met N-VA en Vooruit. Ongeveer een derde van de zowat 100 stemgerechtigden stemde tegen.
De Open VLD moet zich in de stadscoalitie met N-VA en Vooruit dus tevreden stellen met één schepenpost in plaats van twee, zoals nochtans werd afgesproken in 2018. De socialisten behouden alsnog hun drie schepenposten.
Sihame El Kaouakibi
Alles draait rond het vertrek van Open VLD-schepen Claude Marinower. De afspraak was dat twee liberalen in de plaats zouden komen. In lokale coalities gebeurt het wel vaker dat het aantal schepenen van de ene partij wijzigt ten opzichte van de andere gedurende de bestuursperiode.
Eén certitude was fractieleider Erica Caluwaerts, wiens overdrachtsakte al was ondertekend. En cours de route wilde Vlaams fractieleider Willem-Frederik Schiltz de tweede post bekleden. Hij werd daarbij gesteund door de nationale partijtop – of toch een deel daarvan. Na de schandalen rond Sihame El Kaouakibi hadden de liberalen een nieuwe bekende kop nodig in de Scheldestad. ‘Veel goesting om er vanaf januari in te vliegen’, tweette Schiltz in oktober.
Probleempje: Schiltz’ naam stond in geen enkele overdrachtsakte. Burgemeester Bart De Wever (N-VA) was ook niet tuk op de komst van een vertegenwoordiger van de linkerflank van de Open VLD. De socialisten van Vooruit zagen dan weer hun kans schoon om hun huidige schepenposten en bevoegdheden te behouden, tegen de afspraken in.
Sommige insiders beweren dat het kamp-Caluwaerts die bui al maanden zag hangen, waardoor het zelf weinig deed om de komst van Schiltz te ondersteunen, een gerucht dat haar entourage ontkent.
Zelfs een ultimatum van partijleider Egbert Lachaert flopte. Die legde De Wever halfweg oktober een deadline op. De burgemeester moest en zou de voordrachtsakte van Schiltz ondertekenen. De Wever reageerde sarcastisch op de regionale zender ATV: ‘U hoort mijn knieën knikken’.
De deadline passeerde geruisloos. De démarche van Lachaert werd slecht onthaald door de lokale afdeling, traditioneel afkerig tegenover inmenging van ‘Brussel’.
Niet dat de liberalen het allemaal zelf in de hand hadden. Vaak komt politiek neer op eenvoudige wiskunde. Begin dit jaar won de Vooruit-fractie in de Antwerpse gemeenteraad één extra zetel na de komst van een ex-PVDA’ster.
Daardoor komen N-VA en Vooruit samen uit op 30 zetels van de 55. Hoe sterker die twee partijen, hoe minder hefboomkracht voor Open VLD. Pro memorie: Open VLD was al een dwergpartner, met slechts twee zetels in de gemeenteraad tegenover 23 voor de N-VA en 7 voor Vooruit.
Voorstanders van een oppositiekuur voelen dan ook nattigheid. Zij vrezen dat De Wever en co. de liberalen gaan jennen tot 2024. Schiltz waarschuwde dat een simpele motie van wantrouwen blauw naar de oppositie kan verwijzen wanneer De Wever maar wil (‘een zwaard van Damocles’), waardoor de schade nóg groter zou zijn.
Tegenstanders van oppositie zeggen dan weer dat politieke strijd voeren tegen een bestuursakkoord dat de Open VLD zélf mee onderhandeld heeft nog erger is. ‘Maar er is geen énkel scenario waarin we met Erica alleen winst kunnen boeken’, riposteert een bron.
Gentleman
Hoe dan ook is de averij ernstig. Kan een zieltogende Antwerpse Open VLD nog enthousiasme opwekken terwijl de kopstukken vechtend over straat rollen? De partij kon nooit een vuist maken in de perceptiestrijd rond ’t Schoon Verdiep. Gewezen covoorzitters Bavo De Mol en Carim Bouzian waren het openlijk met elkaar oneens. Zelfs de aankondiging van hun ontslag afgelopen dinsdag verliep ongecoördineerd. Het was diezelfde De Mol die met scherp schoot op Caluwaerts door te zeggen dat haar akkoord met N-VA en Vooruit een ‘soloslim’ was.
Wat voor een electorale toekomst rest er de partij nog? Met 5,6 procent behaalden de liberalen in 2018 minder stemmen dan de PVDA (8,7 procent) en de CD&V (6,8 procent). Een toenmalige federale excellentie als Philippe De Backer (origineel uit Kapellen) kon geen potten breken. Als lijsttrekker haalde hij zo’n 5.500 stemmen. Ondertussen heeft De Backer de politiek de rug toegekeerd.
Vergelijk dat met een andere ‘inwijkeling’ als Kris Peeters (CD&V), die het hard te verduren kreeg van De Wever vanwege zijn verhuis uit Puurs. Peeters, toen nog federaal vicepremier, haalde zo’n 5.000 stemmen meer dan De Backer.
Niet dat het zes jaar voordien beter was. Toen haalde die andere nieuwkomer, Annemie Turtelboom (origineel uit Puurs), 5.685 stemmen, en strandde de partij op 5,5 procent. Het moge duidelijk zijn: het stemmenreservoir is beperkt.
Niet alleen in de stad, ook in de ruimere provinciale kieskring heeft de partij kopzorgen. Binnen de Vlaamse regering is Mechelaar Bart Somers een sterkhouder, maar in de federale regering is er geen Antwerpenaar. Een Antwerps Kamerlid als Christian Leysen is een dossiervreter, maar geen stemmenkanon. Kan Caluwaerts vanuit haar schepenpost bekendheid vergaren? Dat lijkt onwaarschijnlijk.
Schiltz gold al niet als goudhaantje en komt nu zwaar beschadigd uit de affaire. Al moet gezegd dat hij zich grotendeels op de vlakte heeft gehouden. Of zijn houding als ‘gentleman’ op sympathie van de Antwerpenaar kan rekenen, is nog een andere vraag.
Maar zoveel is duidelijk: op de weg naar de lokale, Vlaamse en federale verkiezingen van 2024 heeft Lachaert een Antwerps probleem.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier