VUB en UA starten platform voor samenlevingsproblemen: ‘Hoe meer polarisatie, hoe simplistischer de oplossingen’

VUB-rector Caroline Pauwels richt samen met haar Antwerpse UA-collega Herman Van Goethem een kennisplatform op over diversiteit, stedelijkheid en burgerschap. Niet in Brussel of Antwerpen, maar in Mechelen. ‘De Mechelse praktijkervaring is inspirerend.’

De Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen bundelen de krachten. Beide universiteiten richten het ‘Kennisplatform Diversiteit, Stedelijkheid & Burgerschap’ op en kunnen hiervoor rekenen op een Vlaamse opstartsubsidie van 235.000 euro. Het platform zal ‘wetenschappelijk onderzoek en ervaringen uit het werkveld samenbrengen en vertalen naar concrete beleidsaanbevelingen, handleidingen en opleidingen’, luidt het.

Opvallend, het samenwerkingsverband van zo’n veertig onderzoeksgroepen zal niet vanuit Brussel of Antwerpen opereren, maar vanuit Mechelen. Die stad ligt symbolisch tussen beide steden. ‘Maar tegelijkertijd wilden we de hand reiken naar een stad als Mechelen omdat de praktijkervaring er groot en inspirerend is’, zegt VUB-rector Caroline Pauwels. ‘De stad heeft een heel traject gelopen, waarbij voormalig burgemeester Bart Somers (Open VLD) in 2017 zelfs werd verkozen tot “beste burgemeester ter wereld”. Mechelen kreeg te kampen met issues rond stedelijkheid en burgerschap. Het afgelegde parcours van de stad is in onze ogen een mooi traject – dat evenwel nog niet af is.’

Het platform begeeft zich met deze onderwerpkeuze wel op gevoelig terrein. Een bewuste beslissing?

Caroline Pauwels: Als onderzoeker wil je de vinger aan de pols houden en relevant zijn. De media hebben ons niet opgehitst in de beslissing om net over deze onderwerpen een kenniscentrum op te richten. Herman Van Goethem en ik hebben elkaar gevonden bij aanvang van ons rectorschap. Uit de oprichting van het kenniscentrum spreekt zowel een wetenschappelijke als een maatschappelijke betrokkenheid. Velen hebben de mond vol van ‘slimme steden’. Wel, voor ons is een slimme stad een humane stad. Waar er wordt ingezet op inclusiviteit in plaats van polarisering. Hoe meer polarisatie, hoe simplistischer de oplossingen die naar voren geschoven worden.

Ik heb schrik als een wetenschapper ‘activistisch’ wordt genoemd.

U prijst het afgelegde parcours van Mechelen onder Bart Somers. Is de beslissing om het platform in Mechelen te stationeren politiek geïnspireerd?

Pauwels: Deze stap is geen politiek statement. Een universiteit heeft drie decretaal vastgelegde opdrachten: onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening. Wij zien dit als dienstverlening die niet politiek vertaald moet worden. We hopen dat ons kenniscentrum het maatschappelijk debat kan voeden.

Heeft het debat over identiteit en diversiteit die voeding nodig?

Pauwels: Het debat mag scherp zijn. Mensen zullen altijd voor een stuk discussiëren op basis van hun buikgevoel. Je moet ook geen hermetisch academisch debat voeren waar geen plaats is voor gevoel of emotie. Maar we moeten wel durven zeggen waar het op staat en wat de wetenschap daarbij aanbrengt. Het klimaatdebat is toch ook niet louter politiek of wetenschappelijk? Het voortschrijdend inzicht van wetenschappers kan de maatschappij – en hopelijk ook de politiek – helpen. Ik heb schrik als een wetenschapper ‘activistisch’ of ‘politiek’ wordt genoemd.

De aula’s van de VUB zijn al jaren divers, en dat wordt stilaan ook de realiteit aan de UA.

Waarom werkt u uitgerekend samen met de Universiteit Antwerpen?

Pauwels: We zijn twee universiteiten met een heel diverse instroom, wat ons een beetje apart maakt. Vanuit die stedelijke en grootstedelijke context zijn wij bezig met vragen over sociale ongelijkheid, kosmopolitisme, et cetera. Wij hebben een lucky match tussen academische inbreng en ervaringsdeskundigen.

De verhalen in Brussel en Antwerpen zijn anders dan die in andere steden. De zaken waarmee wij geconfronteerd worden zijn soms groter, sneller en scherper dan elders. Antwerpen is een havenstad met veel aankomsten, en ook Brussel is een aankomststad. Binnenkort zal de meerderheid van de wereld overigens in steden wonen.

Zijn er grote verschillen met de universiteitssteden Gent en Leuven?

Pauwels: Uiteraard zijn Gent en Leuven partners, maar natuurlijk zijn er verschillen. Zo zijn de aula’s van de VUB al jaren divers, en dat wordt stilaan ook de realiteit aan de UA. Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat Leuven en Gent deze ontwikkeling totaal niet kennen, maar hun campussen zijn toch anders ingebed in die werkelijkheid dan de onze.