‘Vlaamse beweging is een overtuigde strijd om erkenning en waardigheid’

‘Als er ooit een Vlaamse canon komt, zal die een stuk verder moeten gaan dan de opsomming van de heldhaftige exploten van enkele welluidende strijdheren of de meesterwerken van uitzonderlijke kunstenaars’, schrijft Hugo Maes van de Vlaamse Volksbeweging.

De federale regeringsonderhandelingen verlopen niet van een leien dakje, om het eufemistisch te stellen. Als nevenwerking van de verkiezingsuitslag van 26 mei en meer bepaald van het aantal stemmen voor ‘Vlaamse’ partijen dat spectaculair toenam, worden het Vlaams nationalisme en de Vlaamse beweging, al dan niet als uiting van de heersende nervositeit, onderworpen aan kritiek die her en der soms pijnlijk tastbaar wordt.

Met nationalisme is in se nochtans niets mis. Of het nu Vlaams is of zich elders afspeelt, van Catalonië tot Hong Kong, nu of in de middeleeuwen. In haar werk ‘Nationalism’ legt professor dr. Liah Greenfeld de oorsprong van het nationalisme bij het verzet tegen de feodaliteit, waarbij de macht bij het volk kwam te liggen – bij de soevereine natie, vandaar de term ‘nationalisme’ – en niet langer van goddelijke oorsprong was. En dus ook niet langer voorbehouden was voor enkelen die zich, louter door geboorte, verschillend of zelfs beter waanden van de rest van de mensheid.

Een kwestie van waardigheid

Nationalisme gaat over en staat fundamenteel voor gelijkheid, in dit geval tussen alle burgers die tot een en dezelfde natie behoren. Samen met vrijheid en solidariteit, of wat in de Franse revolutie ‘broederlijkheid’ werd genoemd, vormt dit de basis van de democratie.

Net als democratie is nationalisme nooit perfect, maar wordt het afhankelijk van hoe het verbogen, ingevuld en toegepast wordt, minder of meer ideaal. Daarbij is de dosering van de hoger vernoemde basis-ingrediënten determinerend. Net zoals de democratie kan het nationalisme dus ook in mindere of meerdere mate gebruikt en misbruikt worden.

In zijn werk ‘Identiteit’ geeft de Amerikaanse socioloog en politicoloog Francis Fukuyama toe dat, in tegenstelling tot wat hij ooit dacht, de strijd voor de democratie nooit helemaal gestreden is. Hij schrijft dit toe, in navolging van Hegel, aan het feit dat de moderne liberale democratieën het probleem van de waardigheid niet hebben opgelost. ‘De menselijke geschiedenis wordt gedreven door een strijd om erkenning’, stelt hij.

Het verlangen om als gelijke gerespecteerd te worden, het verlangen naar erkenning van de eigen identiteit, staan daarbij centraal en populisme of nog, bij voorbeeld, ouderwets nationalisme kunnen daar een nefaste rol spelen. De enige rationele oplossing bestaat uit de universele erkenning van de waardigheid van ieder mens. Als dat niet het geval is, veroordelen wij onszelf tot voortdurende conflicten.

Vlaamse beweging, sociale beweging

Als er ooit een Vlaamse canon komt, zal die een stuk verder moeten gaan dan de opsomming van de heldhaftige exploten van enkele welluidende strijdheren of de meesterwerken van uitzonderlijke kunstenaars. De Vlaamse geschiedenis is doordrongen van volgehouden volksstrijd. De Vlaamse beweging is in haar wezen niet min of niet meer dan een overtuigde strijd om erkenning en waardigheid. En in een geglobaliseerde wereld, blijft die strijd meer dan ooit actueel.

De Vlaamse beweging was, van bij het begin, een sociale beweging en het is en blijft ook een sociale beweging. Onze verzuchting is er fundamenteel een van erkenning van de waardigheid, van de gelijkheid en dus van de gelijkwaardigheid van al wie zich erkent tot onze natie en daar solidair toe bijdraagt. Het is een wezenlijk inclusieve beweging, omdat het de deur openzet voor eenieder, ongeacht persoonlijke identiteit, die per definitie gelaagd is, herkomst, religie, afkomst of geslacht. Het uiteindelijke doel van de Vlaamse beweging is altijd geweest om samen met al haar burgers een natie uit te bouwen van en voor elk van die burgers.

De Vlaamse beweging leeft en evolueert. De ‘Leeuw van Vlaanderen’ mag dan al de Vlamingen een verleden en een plaats in de geschiedenis hebben geschonken, iedereen is het er ondertussen wel over eens dat dit geromantiseerd verhaal uit 1838 vooral in dat romantische verleden en literaire genre thuishoort. Vlamingen die daar hun identiteitsbesef blijven uit puren, zijn blijven hangen in de 19^de eeuw. Het kaakslagflamingantisme heeft inmiddels afgedaan en ook al is de taalstrijd niet helemaal gestreden, zelfs daar is, in tijden van verengelsing van ons onderwijs en onze samenleving, een duidelijke evolutie merkbaar.

Een toekomst voor iedereen

Ook Vlaanderen zelf evolueert, dankzij de aanhoudende inspanningen en inzet van die Vlaamse beweging en vooral haar actoren. Vlaanderen is meer en meer realiteit geworden, met een eigen erkend en begrensd grondgebied, een eigen regering en een eigen parlement. Maar die evolutie wordt ook steeds meer gestremd door de bestaande staatsstructuur, ondanks -of misschien wel omwille van- de opeenvolgende staatshervormingen. De huidige impasse op federaal niveau, maakt de onhoudbaarheid alsmaar pijnlijker duidelijk. De keuzes die Vlaanderen en Wallonië maken zijn anders, de verschillen worden groter.

Voor alle duidelijkheid: wij gunnen de Walen, zonder enige twijfel of voorbehoud, hun eigen keuzes. Ook zij hebben recht op hun eigen beleid en hun eigen toekomst. Maar de onvoorwaardelijke solidariteit die door de Belgische en Waalse politiek van Vlaanderen verwacht, ja zelfs geëist wordt, is onaanvaardbaar. Solidariteit is voor de VVB immers geen vrijgeleide om een ander, in dit geval Vlaanderen, zonder het minste recht op inspraak, financieel te laten opdraaien voor economische of sociale beslissingen die ze zelf niet zou nemen. ‘Paie et tais-toi‘ behoort niet tot onze idee van democratie.

Bovendien steken instellingen zoals deze van dit koninkrijk, vergeven van grendels, alarmbellen, bijzondere meerderheden en andere blokkeringsmechanismen Vlaanderen in een strak carcan, dat alle vrijheid ontneemt om zelf haar eigen keuzes te maken en toekomst uit te bouwen. En ook dat staat niet in ons democratisch woordenboek.

Het Vlaanderen van de toekomst

Laat hier in ieder geval geen enkele twijfel over bestaan: dat de Waal lui, de vreemdeling slecht en de moslim gevaarlijk is, behoort niet tot het gedachtengoed van de VVB. Wij willen verder met Vlaanderen zoals het is, in al haar verscheidenheid, niet zoals sommige politici het zouden willen zien. Wij koesteren het verleden dat Vlaanderen gemaakt heeft tot wat het vandaag is, al was het maar omdat je zonder geschiedenis het heden niet begrijpt, maar wij kijken vol verwachting en openheid naar de toekomst en hoe dat Vlaanderen van morgen er zal uitzien, bepalen we graag samen.

Voor de VVB is een onafhankelijk Vlaanderen als volwaardig lid van Europa de enige optie en oplossing. In de beste verstandhouding met al onze burgers, onze buurlanden en zeker met Wallonië waar wij altijd een speciale band mee zullen behouden.