Verticaal bos in de stad

De Italiaanse architect Stefano Boeri werd wereldberoemd met zijn Bosco Verticale (verticaal stadsbos) in Milaan. Ook Antwerpen krijgt nu zo’n stadsbos: Palazzo Verde op Nieuw Zuid, het groenste woonproject van het land.

Bosco Verticale telt 900 bomen en 15.000 struiken. Het verticale bos in Milaan is een toeristische trekpleister en was de motor achter de groene transformatie van de stad. Het project bombardeerde ontwerper Stefano Boeri tot een architecturale superster. In China creëert hij met Forest City een echt stadswoud met 40.000 bomen.

In Antwerpen pakt Boeri het iets bescheidener aan, maar een eyecatcher wordt Palazzo Verde beslist. Op de drie gemeenschappelijke daktuinen van het L-vormige complex (op de vierde, zesde en zevende verdieping) en de terrassen van de dakappartementen komen 86 bomen en 1000 struiken Wie naar Palazzo Verde kijkt, ziet een microbos dat midden in de stad in de hoogte wortel schiet en groeit.

Boeri is ervan overtuigd dat stadsbossen in de steden van de toekomst een cruciale plaats hebben. ‘Steden nemen wereldwijd amper 3 procent van de oppervlakte van onze planeet in, maar zijn wel verantwoordelijk voor 75 procent van de CO2-productie.’ Voor Boeri is het simpel: in de strijd tegen de klimaatopwarming ligt de sleutel in de steden. Zijn verticale bossen zijn luchtzuiverende gebouwen. Botanisten en ingenieurs rekenden uit dat Palazzo Verde elk jaar 5 ton CO2 uit de lucht zal halen.

Mooi meegenomen voor de toekomstige bewoners van Palazzo Verde, maar het is niet hun belangrijkste motief om voor een stek in het verticale bos te kiezen. Dat beseft Boeri. ‘Veel mensen willen in de stad wonen, maar ze willen ook de relatie met de natuur niet opgeven. Een groene omgeving creëert niet alleen een sfeer van rust, ze vergroot ook het geluksgevoel.’

OBSESSIE VOOR BOMEN

In interviews benadrukt Stefano Boeri dat hij niet zozeer gefascineerd is door groen, maar wel een specifieke obsessie koestert voor bomen. Een obsessie die ontstond na het lezen van een boek van Italo Calvino over een jonge baron die zijn familie achterlaat om in een boom te gaan wonen. ‘Ik kijk naar bomen als individuen, met een eigen ontwikkelingstraject, eigen gevoeligheden en een eigen intelligentie.’

Botaniste Laura Gatti selecteerde de bomen, struiken en planten die Palazzo Verde sieren. Ze komen van Arbor, de grootste boomkwekerij van België. Die heeft honderd jaar ervaring en voorziet onder andere de Champs-Élysées in Parijs van platanen. Voor het technisch ontwerp en de uitvoering van de daktuin tekende AvantGarden. De bomen van Palazzo Verde moeten er niet alleen goed uitzien. Heel wat andere factoren spelen een rol: water, belichting, oriëntatie, wind en regen, onderhoud, de snelheid waarmee ze groeien, of ze kunnen aarden in bakken…

Aanvankelijk werden Boeri’s verticale stadsbossen wel eens afgedaan als een gimmick. Maar zijn bomen, struiken en planten zijn wel degelijk meer dan decoratie. Ze vangen regenwater op en helpen op een natuurlijke manier de temperatuur regelen in de appartementen. Geen overbodige luxe nu de zomers almaar heter worden, en zeker in de steden.

ACHT HECTARE TOPARCHITECTUUR

Twee elementen staan centraal in de plannen voor Nieuw Zuid, de gloednieuwe woonwijk tussen de Schelde en het Antwerpse justitiepaleis: groen en toparchitectuur. Mauro Poponcini, Vincent Van Duysen, Daniel Rosbottom, Bas Smets, Max Dudler…: nationale en internationale toppers kregen binnen de krijtlijnen van het masterplan carte blanche. ‘De site van Nieuw Zuid is 8 hectare groot. Ik denk dat je heel hard moet zoeken om elders op zo’n kleine oppervlakte zo veel verzameld architectuurtalent te vinden’, zegt communicatieverantwoordelijke Kristof Schellekens van projectontwikkelaar Triple Living. ‘Stefano Boeri moest daar absoluut bij zijn. Als je groen en architectuur combineert, kom je automatisch bij hem terecht. We kenden natuurlijk zijn Bosco Verticale. In een architectuurwedstrijd voor een ander project maakte hij deel uit van het team van een van onze tegenstanders. Toen leerden we zijn visie van dichtbij kennen en raakten we nog meer onder de indruk. Dat het masterplan van Nieuw Zuid van de hand is van zijn mentor Bernardo Secchi was voor Boeri een extra motivatie om de opdracht aan te nemen.’

Wie nog een plek in Palazzo Verde wil bemachtigen, moet snel zijn (en over een stevig budget beschikken). 80 procent van de appartementen is al de deur uit. Schellekens: ‘Het concept van het verticale stadsbos spreekt natuurlijk tot de verbeelding. Het concept is heel actueel. We ontwerpen en bouwen vanuit het idee dat de gebouwen die we neerzetten tweehonderd of zelfs driehonderd jaar mee moeten gaan. Ik denk niet dat elk gebouw er in de toekomst als Palazzo Verde zal uitzien, maar het kan wel een gamechanger zijn. Boeri legt de lat hoger voor elk toekomstig bouwproject.’