‘De voorstellen gaan een zeer goeie richting uit,’ zegt Véronique Goossens, chief opinion leader bij Belfius. ‘Er zit eten en drinken in voor elke partij.’
Het was wellicht niet de bedoeling van CD&V, maar de voordracht van Steven Vanackere als nieuwe directeur van de Nationale Bank heeft wel als effect dat de mandatenstructuur bij de centrale bank grondig herbekeken wordt. Minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) heeft een hervormingsvoorstel klaar dat nu bij de andere regeringspartijen besproken moet worden.
Véronique Goossens, nu chief opinion leader bij Belfius en auteur van ‘De geldmakers: achter de schermen van de Nationale Bank van België’, ziet veel positieve elementen in de plannen maar evenzeer een aantal losse eindjes. Drie vaststellingen en drie belangrijke vragen over de mogelijke toekomst van de Nationale Bank:
Flinke knip in aantal mandaten
Dat het aantal directeurs deze bestuursperiode van acht naar zes teruggebracht zou worden, was al beslist. Maar ook de Regentenraad, een soort raad van bestuur, wordt op termijn ingeperkt: van tien regenten naar acht. Bovendien wordt het College van censoren afgeschaft, en komen er minder onderdirecteurs.
Goossens: ‘Dat lijkt me toch al een fameuze hervorming – ik ben zelfs verrast. Nog voor Johan Van Overtveldt minister van Financiën werd, was hij een hervorming van de Nationale Bank genegen, en nu zijn we daar ook in de feiten. Vorig jaar is Mathias Dewatripont niet vervangen, en nu komt slechts een directeur in de plaats van de uittredende Marcia De Wachter en Jan Smets. Als het er echt allemaal gaat uitzien zoals nu wordt voorgesteld, is dat bijna revolutionair te noemen voor een toch erg ouderwetse instelling.’
Exclusief mannelijke bestuursorganen zijn verleden tijd
Door het vertrek van Marcia De Wachter en de benoeming van Steven Vanackere tot directeur bleef in het directiecomité van de Nationale Bank geen enkele vrouw over, en ook de regentenraad is een overwegend mannelijk bastion. Dat leidde tot een storm van kritiek.
Goossens: ‘Deze hervorming zal misschien de discussie over het aantal vrouwen in het directiecomité wat naar de achtergrond verwijzen. Er wordt voorgesteld om een minimum aantal vrouwen in de regentenraad te hebben, wat zou neerkomen op het toepassen van de Europese wetgeving voor beursgenoteerde bedrijven. De voorzitter van de regentenraad zou zelfs een vrouw moeten zijn als de gouverneur een man is – en dat moet dan bovendien een onafhankelijke voorzitter zijn. Maar hoe dat precies gaat verlopen, is voorlopig moeilijk te zeggen. Moet iedere partij dan zijn zegen geven over die onafhankelijke?’
De lonen worden herbekeken
Bij topfuncties horen toplonen, en dat is bij de Nationale Bank niet anders. De jaarwedde van gouverneur Jan Smets ligt met 490.000 euro bruto zelfs een heel eind boven de 290.000 euro van premier Charles Michel. Ook naar internationale standaarden zijn de Belgische lonen erg hoog: zo ontvangt voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB) Mario Draghi jaarlijks ‘slechts’ 370.000 euro op zijn bankrekening. Van Overtveldt wil die verloning nu herbekijken.
Goossens: ‘Ik denk dat een aanpassing niet slecht is, al is het natuurlijk wel zo dat we een hoge belastingdruk hebben. Mario Draghi krijgt dat bedrag quasi netto op zijn bankrekening, dat kan je van Jan Smets absoluut niet zeggen.’
‘Anderzijds hebben de mensen bij de Nationale Bank ook een bepaald kaliber en competenties die hen ook voor de financiële wereld interessant maken. Je moet er dus wel een zeker concurrentieel loon tegenover zetten om voldoende kwaliteit te hebben in het directiecomité. Als je de huidige wedde zou halveren, denk ik dat het heel moeilijk zou zijn om echt hoge profielen binnen te halen.’
Belandt de juiste persoon op de juiste stoel?
De Nationale Bank is voor zowat alle partijen een instelling waar belangrijke pionnen gepositioneerd worden of doorwinterde partijsoldaten met een riant loon bedankt worden voor bewezen diensten. Of ze de beste kandidaat zijn voor de functie, is daarbij wel eens ondergeschikt. Daar wil Van Overtveldt een mouw aan passen, door toekomstige kandidaat-directeurs voor een parlementaire hoorzitting te laten verschijnen. De cruciale vraag is of dat veel zoden aan de dijk zal brengen, want de regeringspartijen die de kandidaat voordragen hebben in het parlement een meerderheid.
Goossens: ‘Zo is het inderdaad. Ik hoop dat het in ieder geval geen hoorzitting voor de galerij wordt, waarbij er meerderheid tegen oppositie gestemd wordt. Je kan de vraag stellen of er niet veeleer een technocratische toets moet zijn, waarbij experts de kwaliteiten van de kandidaat testen. Voor zo’n test heb je toch enige kennis nodig. Zonder afbreuk te willen doen aan de competenties van onze parlementairen: moeten we die kennis vooronderstellen bij al onze volksvertegenwoordigers? Misschien zou het meest ideale scenario wel zijn dat de toetsing door de ECB gebeurt.’
Gaan de andere partijen dit slikken?
De hervormingsvoorstellen van Van Overtveldt gaan nu langs de kabinetten van de regeringspartijen, die hun fiat moeten geven. De plannen kunnen met andere woorden nog flink afgeslankt worden.
Goossens: ‘Destijds heeft de liberaal Luc Coene met de grote bankenwet al geprobeerd om de censorenraad af te schaffen en het aantal directeurs naar zes te brengen, maar tijdens de hele kabinettenronde is dat uiteindelijk afgevoerd. Het is dus nog af te wachten hoe gevoelig al die eisen nu liggen.’
‘Er gaan ook stemmen op om het directiecomité nog kleiner te maken, maar ik denk dat dat onhaalbaar is. Je zit in een land waar twee talen moeten vertegenwoordigd zijn, en waar men toch graag heeft dat de belangrijkste politieke stemmen vertegenwoordigd zijn: dan wordt het wel heel moeilijk om iedereen tevreden te stellen. De wet laat hen wel toe om nog een directeursmandaat te schrappen, maar dat lijkt mij op dit moment nog te explosief om rond te krijgen.’
Krijgen we nu een echt moderne Nationale Bank?
Goossens: ‘De voorstellen gaan alleszins een zeer goeie richting uit. Het is ook een goede manier om de taart groter te maken: er zit eten en drinken in voor elke partij binnen de regering. Belangrijk is ook dat Pierre Wunsch, de nieuwe gouverneur met MR-signatuur, zeer hervormingsgezind is. Zo’n hervorming zou hem vleugels geven om effectief door te gaan met de modernisering van het instituut, wat echt wel nodig is in deze tijden. Vooral de communicatie laat te wensen over: de Nationale Bank moet vele beter met de burger communiceren, in een veel verstaanbaardere taal, om beslissingen begrijpbaarder te maken en de bevolking te laten begrijpen waarom bepaalde ingrepen noodzakelijk zijn.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
