Alsof de mislukte fusie met Mechelen nog niet erg genoeg was, ziet het doorgaans rustige Boortmeerbeek nu ook de politieke meerderheid imploderen. De kleine gemeente beleefde een zinderende week, met gastrollen voor Theo Francken (N-VA) en Sammy Mahdi (CD&V). ‘Wij zijn maar bescheiden lokale politici.’
Karin Derua (Open VLD) slaagt er niet in haar zin af te maken. Het gejoel van de menigte voor het gemeentehuis en het kabaal van een luchttoeter, doorgaans bekend van voetbalwedstrijden, onderbreken de burgemeester meermaals.
De beelden van de Boortmeerbeekse gemeenteraad van maandag doen op z’n zachtst gezegd bevreemdend aan. De camera is enkel op de gemeenteraadsleden gericht, maar de microfoon capteert de honderden demonstranten buiten. Wanneer Derua aankondigt de fusieplannen voorlopig te begraven, klinkt het alsof Romelu Lukaku de Rode Duivels naar de volgende ronde op het WK heeft getrapt.
Bart Somers heeft ons op snelheid gepakt.
Verloving
Op dat moment heeft Boortmeerbeek zichzelf al naar het centrum van de belangstelling gekatapulteerd. Of beter: dat heeft vooral Bart Somers (Open VLD) gedaan. Door een kleine week voor de beladen gemeenteraad op een gezamenlijke persconferentie met Derua de fusie voor te stellen als een voldongen ‘verloving’ halen beide liberale burgemeesters de woede van de Boortmeerbekenaar op de hals.
Al snel gaat het over de Mechelse schuldenput, over de Vlaamse miljoenen waarop de nieuwe fusiegemeente beroep zal kunnen doen, over het feit dat Boortmeerbeek (13.000 inwoners) tot een andere provincie behoort dan Mechelen (87.000), over de dubbele rol van titelvoerend Mechels burgemeester én minister van Binnenlands Bestuur Somers.
Want Somers blijft de spil in het verhaal. In de woorden van Boortmeerbeeks N-VA-schepen Hans Crol: ‘Hij heeft ons op snelheid gepakt. Somers heeft dan ook alle soorten onderhandelingen op Belgisch niveau meegemaakt, wij zijn maar bescheiden lokale politici.’
Zelfbediening
Dat het snel moest gaan: die indruk krijgt Boortmeerbeek. Dat verklaart volgens sceptici waarom de Vlaams-Brabantse gouverneur Jan Spooren niet op de hoogte werd gebracht van de gesprekken. Dat is ook niet wettelijk verplicht, maar volgens Spooren ‘zou het wel fijn zijn geweest’.
Zie ook het traject binnen de Vlaamse regering. Begin april keurt die een voorstel van Somers goed om fusiegemeenten vanaf 100.000 inwoners de kans te bieden om districten op te richten. Enkele weken later is Boortmeerbeek op weg om district van Mechelen te worden. ‘Het heeft iets van zelfbediening’, zegt politoloog Johan Ackaert (UHasselt) deze week in Knack.
Ook blijkt dat het schepencollege niet op de hoogte was. Zelfs de Open VLD-schepenen krijgen het nieuws pas luttele momenten voor de bekendmaking te horen. ‘Een uur voor de gemeenteraad staan ook wij voor voldongen feiten, dat is ontoelaatbaar’, zegt schepen Denis Bosny.
Netvlies
De escalatie leidt afgelopen donderdagavond tot het vertrek van Bosny, zijn collega-schepen Annick DeKeyser en een Open VLD-gemeenteraadslid uit de partij. Voortaan zetelen ze als onafhankelijken. Resultaat: de Boortmeerbeekse meerderheid beschikt technisch gezien niet langer over een meerderheid. ‘Als dit een regering was geweest, dan was ze al gevallen’, zegt Crol.
Op het moment van het vertrek van de Open VLD-schepenen organiseert de lokale CD&V-afdeling een praatcafé. De oppositiepartij kantte zich vanaf dag één tegen de fusie. Fractieleider Bert Meulemans zegt dat zijn powerpointpresentatie, met daarin alle relevante cijfers over Mechelen, zelfs de monden van de meerderheid deed openvallen tijdens de gemeenteraad.
‘Wij erkennen dat Mechelen de afgelopen twintig jaar een mooie stad is geworden’, zegt Meulemans. ‘Maar de stad heeft wel een enorme schuldenberg. Daar moeten wij niet voor opdraaien. Ik kom ook goed overeen met mijn buurvrouw, maar dat wil niet zeggen dat ik met haar in de koffer duik.’
Het is al na 22 uur ’s avonds wanneer niemand minder dan staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi komt binnenwaaien. Net op dat moment horen hij en de andere aanwezigen over het vertrek van de Open VLD’ers uit de partij. ‘Dat moment staat op mijn netvlies gebrand’, zegt Meulemans. Daarop spreekt Mahdi de zaal toe. Hij feliciteert de CD&V’ers met hun houding van de voorbije dagen.
Wij zijn een leerschool voor Vlaanderen.
Praten met Francken
Niet alleen de oppositie krijgt advies van nationale politici. Ook binnen de meerderheid wordt er druk getelefoneerd. Zo staat N-VA Boortmeerbeek in nauw contact met Theo Francken, sterkhouder in Vlaams-Brabant. Volgens de CD&V was de N-VA eigenlijk mee met de fusiegedachte tot Francken zich verzette op sociale media.
N-VA’er Crol ontkent die lezing. ‘Als schepen heb ik nu eenmaal de verantwoordelijkheid om elk voorstel te onderzoeken. Daarna hebben we geconcludeerd dat er te veel problemen zijn. Zo is er duidelijk geen draagvlak bij de bevolking, maar dat konden we niet op voorhand meten.’
Geen draagvlak, maar dus ook geen volwaardige meerderheid meer. De afgescheurde schepenen zeggen de meerderheid wel te willen blijven steunen. De vraag is of dat zonder slag of stoot kan. En heeft Derua, die niet bereikbaar was voor commentaar, nog wel de autoriteit om de Vlaams-Brabantse gemeente te blijven bestieren? Het gebeurt niet elke dag dat een menigte aan het gemeentehuis ‘buiten, buiten, buiten!’ staat te brullen.
Is het dan geen tijd voor een nieuwe meerderheid via een constructieve motie van wantrouwen? Sinds de jongste aanpassing van de Vlaamse regels is het makkelijker om nieuwe coalities op de been te krijgen.
Probleempje: daarvoor zal de gemeenteraad tot het einde van dit jaar moeten wachten.
De laatste motie van wantrouwen dateert immers nog maar van oktober vorig jaar. Vooruit werd als bestuurspartij toen ingeruild voor de N-VA. Volgens de regels mag er maar één constructieve motie van wantrouwen per jaar passeren. ‘Maar als we elk jaar een motie krijgen’, zegt Crol, ‘wordt het hier echt wel een circus.’
Kremlin
Misschien stond die gemeentelijke rollercoaster wel in de sterren geschreven. De huidige bestuursperiode was al slecht begonnen. De Open VLD had afgesproken dat de kandidaat met de meeste stemmen de sjerp zou krijgen. En die was sinds jaar en dag voor Michel Baert, die zich sinds 2001 Boortmeerbeeks burgervader mocht noemen.
De verkiezingsuitslag van 2018 sloeg in als een bom. Niet Baert (1.112 stemmen), maar Derua (1.351) kreeg de meeste voorkeurstemmen. Het is een publiek geheim dat kopman Baert de nederlaag moeilijk kon verwerken.
Dan lopen de verhaallijnen uit elkaar. Volgens de ene weigerde Baert zijn bureau te ontruimen, volgens de andere was Derua allesbehalve empathisch tijdens de vredevolle machtsoverdracht. Hoe het ook zij, de moeilijke verstandhouding zindert tot vandaag na. Baert zetelt ondertussen als onafhankelijke en vergelijkt de werkwijze-Derua bij de fusieoperatie met ‘Kremlintoestanden’.
Met nog twee jaar te gaan voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen, rommelt het dus in het noorden van Vlaams-Brabant. Tegen wil en dank staan de gemeente en haar lokale politici plots op de kaart.
Komt het ooit nog goed in Boortmeerbeek? ‘Wij zijn een leerschool voor Vlaanderen’, zegt CD&V’er Meulemans. ‘Bij elke fusie zijn er twee componenten: gevoel en ratio. Die twee moeten kloppen, maar op beide vlakken heeft de meerderheid een schromelijke inschattingsfout begaan.’
Maandag staat er alvast een nieuw college gepland. ‘Maar met de snelheid waarmee de evoluties elkaar opvolgen’, zegt Crol, ‘kan er tegen die dag nog veel gebeuren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
