‘Uitverkoren: (bekende) Vlamingen kiezen hun favoriete kunstwerk’

Bekende en minder bekende Vlamingen kiezen hun favoriete werk uit de 19de en 20ste eeuw uit de collectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.

Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen (KMSKA) is nog lang niet verlost uit de steigers die het tot een eigentijdse instelling voor beeldende kunst moet transformeren. Dat gaat nog wel enkele jaren duren en ondertussen is men creatief bezig geweest om een keur van het bezit toch toegankelijk te houden. Bepaalde werken werden uitgeleend aan bijvoorbeeld de Antwerpse O.L.Vrouwkathedraal, het Stedelijk Museum van Lier en werd er geparticipeerd aan tentoonstellingen in het buitenland zoals zopas in het Gemeentemuseum van Den Haag voor “Kleur Ontketend”.

Bovendien werd een akkoord gesloten met het provinciebestuur om in haar Koningin Fabiola zaal, in het centrum van de stad, een reeks van tien deeltentoonstellingen te organiseren onder het motto De Modernen, werken van kunstenaars uit de twintigste eeuw. De eerste van die exposities werd samengesteld door de curatoren van het museum zelf. Nu de tentoonstellingsruimte gaat verdwijnen wilde het museum, als een brug met de eerste expositie, het sluitstuk laten samenstellen door een dwarsdoorsnede van het museumpubliek. Daarvoor werden trouwe bezoekers, kunstliefhebbers en enkele prominenten die gevoelig waren voor kunst aangezocht.

Het is boeiend en verrassend om te zien wat zij uit de reserves hebben laten halen en waarom. Want bij de expositie hoort een bezoekersgids waarin de keuzemeesters hun voorkeur motiveren. Het gaat om 39 werken van kunstenaars die in de vorige eeuw werkzaam waren en enkelen die nu nog actief zijn. Van George Hendrik Breitner, Emile Claus of James Ensor tot David Claerbout, Ria Pacqée of Maryam Najd. De redenen voor het uitverkiezen van een bepaalde kunstenaar en het werk dat beschikbaar was kan zowel kunsthistorisch als puur esthetisch of emotioneel zijn. Iedere deelnemer vertrekt vanuit zijn/haar persoonlijke ervaring met kunst in het algemeen of met het oeuvre van de kunstenaar en uiteraard ook met het gekozen schilderij of beeldhouwwerk.

Aangespoeld dood jongetje

Een van de mooiste teksten is die van radiostem Ruth Joos die een klein werk van Ria Pacqée koos, een beeld van een speelgoedbeertje dat zomaar achteloos op straat ligt. Ze verwijst evident naar de foto van het dode jongetje dat aanspoelde ergens op een strand. Al verder filosoferend komt ze aan het “kleine” verdriet dat ieder van ons vaak meedraagt. Mgr. Johan Bonny, de bisschop van Antwerpen, koos voor een zeezicht van James Ensor, niet verbazend wanneer hij refereert naar beider geboortestad Oostende waar de zee en de natuur beiden bindt. In een begrijpelijke stijl analyseert de bisschop wat het kijken naar de zee bij een mens kan oproepen. Ook de ondernemer Thomas Leysen koos voor Ensor maar wel voor het “schilderend geraamte”. Hij brengt het in verband met een reflectie over de vergankelijkheid van de dingen en de vanitas , de ijdelheid van het menselijk bestaan.

Indrukwekkend is de getuigenis van de slechtziende trouwe museumbezoekster Tonia in den Kleef die koos voor een sculptuur, Ademend Leven van Jan Dries. Zij verwijst naar de vereniging “Zicht op Cultuur” die blinden leert hoe met kunst om te gaan en stelt vast dat een beeld betasten een evenwaardige vorm van waarnemen is. Ook fotograaf Jacques Sonck leende zich voor het experiment en opteerde voor een werk van Gustave Van De Woestyne “Gaston en zijn zuster”. Hij is geboeid door het vierkant formaat van het schilderij omdat hijzelf zijn portretfoto’s op dezelfde manier presenteert. Verder raakt hij in bekoring door het mooie kleurenpalet en de haast naïeve manier waarop een bloem, een boom en wat huizen de personages in een context plaatsen.

Omdat Jacques Sonck nu eenmaal vroeger tot de staf van het (Provinciale) Museum voor Fotografie behoorde en zijn reputatie van zelfstandig portretfotograaf (zij het dan met enigszins excentrieke types) buiten kijf staat werd hem gevraagd om de participanten aan het project te fotograferen bij het werk dat zij kozen. Ondanks het feit dat het om een duidelijk afgelijnde opdracht ging dragen deze portretten andermaal heel opvallend de signatuur van de fotograaf. Haarscherp en met de betrachting het karakter van de personages zoveel mogelijk te vatten in een zwart-wit beeld. Een creatieve afsluiter van deze leerrijke expositie.