‘Toen werd Philip Roth-biograaf Blake Bailey gecanceld’

De zoveelste #MeToo-rel had evengoed de eerste kunnen zijn.

Ik had net zin gekregen in Philip Roth: The Biography van Blake Bailey. Joost de Vries schreef er zo leuk over in De Groene Amsterdammer, net als David Remnick in The New Yorker. Die hele biografie leek nog het meest weg te hebben van, vriendelijk gezegd, een majestueus vaarwel aan een literaire wereld die niet meer bestaat. Bailey bleek ook nog eens een biografie van Richard Yates op zijn naam te hebben staan, wist ik niet. Ik had ‘m bijna al besteld voor deze zomer.

Toen werd Blake Bailey gecanceld.

Het verschijnen van zijn Philip Roth bracht oude beschuldigingen van seksueel misbruik naar boven. In de jaren negentig zou Bailey studenten hebben misbruikt, in 2015 een vrouw verkracht. Dat zijn gruwelijke verhalen, en toch was ik ook getroffen door de straf die ongemeen snel over de biograaf van Roth werd uitgesproken. Zijn literair agent liet hem meteen vallen, net als zijn uitgeverij, die zijn boek ook niet meer distribueert. Een bedrag even hoog als het voorschot dat Bailey kreeg, zal de uitgeverij schenken aan een organisatie voor slachtoffers van seksueel misbruik. Vooral dat laatste geeft het iets van een rituele uitdrijving, die zich bovendien in één week voltrok. Dit is, letterlijk, een trial by media, want het grootste onderzoek is verricht door de journalisten die over de zaak berichtten. Er stapte niemand naar de politie, dus krijgen we nooit een echt vonnis te horen.

Is de slinger van #MeToo doorgeslagen? Nee, natuurlijk niet. Er zijn nog steeds veel te veel misbruikzaken die niet uitkomen en slachtoffers voor hun hele leven traumatiseren. Zelfs dit verhaal valt omgekeerd te lezen, met als conclusie dat de uitgeverswereld lange tijd veel te weinig heeft gedaan. De vrouw die Bailey van verkrachting beschuldigde, mailde al in 2018, anoniem, zijn uitgeverij. Haar mail werd genegeerd, en enkel doorgestuurd naar Bailey zelf. Een groteske nalatigheid, maar de geïmproviseerde, paniekerige reactie van 2021 is evenmin ideaal. Toen Donald Trump nog campagne voerde om president te worden, was #MeToo nochtans al in volle gang. Zoveel jaar later is er nog altijd geen draaiboek. Aan de ene kant deze wraakoefeningen, aan de andere kant macho’s die stoïcijns beweren dat iedereen het werk en het leven van kunstenaars moet scheiden. (Probeer dat maar eens met Philip Roth.) Suzanne Nossel, van PEN Amerika, vreesde in dit geval wel dat het schrappen van de biografie een verontrustend precedent kan worden. Die inderhaaste poging van een uitgeverij om elke herinnering aan een van haar auteurs uit te wissen, is inderdaad dubieus. Maar de willekeur begint al helemaal ongemakkelijk te voelen, zelfs daders verdienen beter.