‘Tieners gaan misschien wel verstandiger met hun smartphone om dan wij’

Wat doet het met een mens als hij volwassen wordt onder het toeziende oog van honderden of zelfs duizenden volgers? Daar maken ontzettend veel ouders zich zorgen over. ‘Terwijl dat misschien niet nodig is’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman. ‘Het zou weleens kunnen dat de tieners en jonge twintigers van vandaag aan zelfregulering gaan doen.’

Mijn 15-jarige zoon is opgelucht omdat hij zijn smartphone een tijdje kwijt is. U leest het goed: ik heb een tiener in huis wiens wereld niet instort omdat hij zijn 4G-telefoon weg moet brengen voor reparatie. Geheel vrijwillig doet hij het zolang met een oude Nokia, waarmee hij alleen kan bellen en sms’en. ‘Het is even genoeg geweest’, zegt hij. ‘Even geen druk. Even niet hoeven na te denken welke foto ik op Instagram post. Even niet analyseren welke indruk ik maak.’

Ik sta paf. Net zoals zovele ouders erger ik me soms te pletter aan de smartphone die nu alweer een paar jaar met zijn duimen is vergroeid. Vergeet hij het pling-geluidje uit te zetten, dan hang ik bijwijlen in de gordijnen. En helemaal gek word ik ervan als twijfel over een aankoop in de een of andere winkel resulteert in een live poll op Instagram. ‘De rechtse of linkse sneakers? Wat denken jullie?’ Soms maak ik me daar zorgen over – net zoals u wellicht. Wat doet het met je als je volwassen wordt onder het toeziende oog van honderden of zelfs duizenden volgers? Hoe kun je ooit worden wie je bent als je de hele tijd zit te bedenken hoe je wil dat anderen je zien? Hoe zwaar moet sociale druk wel niet voelen als die zelfs niet wijkt in de beslotenheid van je eigen huis? Hoe hou je het vol als je de klok rond geconnecteerd bent?

Veel ouders weten niet goed wat ze daarmee aan moeten en al helemaal niet wat het uiteindelijke resultaat zal zijn. Welke volwassenen zullen er groeien uit tieners die van jongsaf hebben geleerd om zichzelf door de ogen van anderen te zien? We zullen het snel genoeg weten, want de eerste generatie die gewapend met een smartphone de puberteit is ingegaan, wordt volwassen. En wat blijkt? Ze hebben ondertussen aan den lijve ondervonden dat het niet zonder gevaar is om constant ‘aan’ te staan. Vandaar dat sommigen er geheel op eigen initiatief voor kiezen om op gezette tijden in stand-bymodus te gaan. Al dan niet geholpen door een kapotte smartphone.

Tieners gaan misschien wel verstandiger met hun smartphone om dan wij.

Net zoals velen van hen zich er maar al te goed van bewust zijn dat de stroom van ideaalbeelden waarmee ze via hun telefoon worden geconfronteerd niet zonder gevaar is. Ze hebben er zo langzamerhand zelfs zo hun buik vol van dat ze – al dan niet bewust – aan zelfregulering gaan doen. Dat zie je ook aan de influencers op YouTube, Instagram en TikTok met wie jongelingen tegenwoordig dwepen. Die moeten vooral (zo) écht (mogelijk) zijn. Vandaar bijvoorbeeld het grote succes van de Vlaamse Instagrammer Elodie Gabias, die van haar vetrolletjes en dubbele kin haar handelsmerk heeft gemaakt. ‘Maak alsjeblief geen mooie foto van me’, smeekte ze toen ik haar vorig jaar interviewde. Een vraag die onze fotografe haar hele carrièrelang nog niet had gekregen. Ook internationaal gereputeerde influencers laten zich steeds meer van hun minder mooie, minder sterke en minder opgewekte kant zien. Of beter: degenen die het zo aanpakken, zien hun volgers veel sneller aangroeien dan fashionista’s met perfecte tailles, garderobes en kapsels. In het zog van al die imperfecte influencers posten ook meer en meer gewone tieners met een paar honderd of duizend volgers – zij het nog schoorvoetend – al eens een filmpje of foto waarop ze een lelijk gezicht trekken, een bad hair day hebben, zich mottig voelen of down zijn. Zelfrelativering als medicijn tegen de dwingende macht van hun smartphone.

Misschien hoeven we ons dus toch niet zo heel veel zorgen te maken. Misschien zijn tieners en twintigers op hun eigen manier een weg aan het zoeken door hun online realiteit. Ik sluit zelfs niet uit dat ze uiteindelijk een beter evenwicht zullen vinden dan wij, die met z’n allen verslingerd zijn aan de werkmailbox en Facebook-app op onze telefoon. Uiteindelijk zijn zij de native speakers van deze nieuwe digitale wereld. Niet wij.