‘Superkernen en taskforces zijn er in dit land te over, leiding is er te weinig’

‘Zowel de federale als de Vlaamse regering heeft belangrijke kansen gemist’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Toen Ben Weyts (N-VA) vorige week bekendmaakte dat hij zelf een datum zou voorstellen waarop de scholen weer kunnen opengaan, nam hij zijn rol als minister op. De minister van Onderwijs begreep dat het hele land naar een toekomst tast, en dat de politiek daar het voortouw moet in nemen. Dat was de afgelopen weken niet het geval. De uitzonderlijk hoge dodentol in ons land veroorzaakt opschudding van Berlijn tot Washington. Bij dat slechte nieuws bleven de ministers de jongste weken doorgaans liever op de achtergrond. Dat was niet moedig, en het was, anders dan hun mediatraining hun heeft ingefluisterd, ook niet noodzakelijk electoraal interessant. Zowel de federale als de Vlaamse regering heeft belangrijke kansen gemist.

Het begint te dagen dat we nog maandenlang met het virus en allerlei inperkingen van onze vrijheid zullen moeten leven, van irritante maatregelen tot ronduit pijnlijke. Toch worden er vandaag volop plannen gesmeed voor de wereld na corona, zowel medisch als economisch. De ideeën komen geen dag te vroeg. In dit land wordt elke dag bewezen hoezeer we achterlopen in het maken van goede, gebalanceerde en op maat gemaakte plannen. Dat betalen we cash: in levenskwaliteit, in welvaart en in mensenlevens. Veiligheidsraden, superkernen, overlegcomités en taskforces zijn er te over, leiding is er te weinig. Als burger in een land met een uit de kluiten gewassen overheid verwacht je dat de slimste koppen dag en nacht bezig zijn om de beste exitscenario’s uit te rollen. Het resultaat valt voorlopig tegen.

Het is ontstellend hoe nonchalant er de laatste weken met de specifieke noden van specifieke groepen is omgegaan. Ouderen worden veronachtzaamd, kinderen lopen de muren op, freelancers worden aan hun lot overgelaten. Het probleem is niet, zoals door sommige burgemeesters werd gesuggereerd, dat de maatregelen te gedetailleerd of bemoeizuchtig zijn. Het probleem is dat het beleid te wéínig specifiek is en dat niemand de moeite doet, of de daadkracht heeft, om alles te stroomlijnen. In dit land heeft een belastingbrief 811 codes, maar het duurt wéken voor er gerichte maatregelen komen in de belangrijkste strijd van de laatste vijftig jaar. Het valt te hopen dat de mensen die we gekozen hebben om het land te leiden nu wél hun rol zullen spelen. Weyts had dat als een van de eerste excellenties begrepen.

Wat Weyts niet had begrepen is dat een goed leider beter niet te voortvarend kan communiceren. Toen hij zaterdag een ballonnetje opliet over de verlenging van het schooljaar was het kot te klein. De minister van Onderwijs opperde dat de rest van het schooljaar optimaal moest worden benut. Dat betekent dat er maximaal wordt lesgegeven. En dat kan ook betekenen, vond hij, dat de deliberaties, klassenraden en rapportuitreikingen voor een keer in juli zouden plaatsvinden. De vakbonden, zelden broedplaatsen van vooruitstrevende oplossingen, reageerden zoals verwacht furieus. De suggestie dat onderwijzers en leerkrachten best nog wel wat van hun twee maanden zomervakantie konden opgeven, zette kwaad bloed.

Een paar dagen extra werken, het lijkt in deze tijden geen overdreven voorstel. Maar de onvrede in het onderwijsveld is breder dan de vakbondsreacties suggereren. Dan gaat het niet zozeer over de extra dagen arbeid. Veel schoolpersoneel is bang om zelf besmet te raken. Je zou voor minder, na wekenlang horrorverhalen. Bovendien mag Weyts zijn ideetje dan wel met de top doorgesproken hebben, die top heeft niet de tijd gehad om ook de eigen achterban in de diepte te consulteren. De pers als proeftuin voor een ideetje: het is zelden een goed idee. En het is niet zonder ironie. Na het debacle van de Nationale Veiligheidsraad, die pardoes een soepeler bezoekregeling voor woonzorgcentra voorstelde en even snel werd teruggefloten, wilde Weyts het anders aanpakken, zei hij. Waarop hij een ideetje uitprobeerde dat niet gedragen werd door de sector.

Nee, in een crisis is het nooit makkelijk om goed te communiceren. Nee, onze staatsstructuur maakt het beleid niet eenvoudiger. En nee, het is niet mogelijk om iederéén onmiddellijk tevreden te stellen. Maar langzaamaan wordt het wel tijd om in de spiegel te kijken. Dan zal blijken dat we veel beter moeten kunnen. Het is tijd om te stoppen met knoeien.