Jonathan Holslag

‘Soms lijkt het virus van onbegrip zich sneller te verspreiden dan het coronavirus’

Jonathan Holslag Politoloog en publicist.

We zouden snel een oordeel kunnen vellen. De antivaxers zijn irrationeel. Je moet niet met hen praten want ze hebben geen oren naar de wetenschap. Naïeve nalopers van Schild & Vrienden. Toch zetten we de beweging beter niet weg bij de rest der maatschappelijke verschoppelingen.

Om te beginnen zijn de tienduizenden betogers in Brussel de zichtbare voorhoede van een grotere stroming sceptici. Er bestaat wijdverspreide twijfel over het optreden van de overheid. De Eurobarometer geeft aan dat amper de helft van de Belgen haar aanpak van de pandemie steunt. Dat zijn cijfers uit de knusse zomer, nu liggen ze misschien nog lager. Binnen die brede groep heb je waarschijnlijk een kern van 10 tot 20 procent antivaxers. Dat blijkt althans uit peilingen in de VS en Duitsland. Dat is een aanzienlijke minderheid.

Uit de bonte groep antivaxers komen een aantal valabele bezorgdheden. Bijvoorbeeld dat er onvoldoende duidelijkheid is over de uiteindelijke doelstelling van de vaccins. We weten dat gevaccineerde personen veel minder kans maken om op intensieve zorg te belanden en om te overlijden. We moeten voorkomen dat de zorg het compleet begeeft. Maar in het gezaghebbende Nature lazen we dat vaccins mogelijk niet zullen leiden tot de verhoopte groepsimmuniteit. Het is begrijpelijk dat mensen zich dan afvragen waar al die vaccins toe leiden, als we wellicht nooit meer van het virus af raken. Komt er ooit een einde aan de restricties en de lockdowns? Is er een oplossing voor nieuwe varianten?

Soms lijkt het virus van onbegrip zich sneller te verspreiden dan het coronavirus.

Sommige antivaxers stellen zich vragen bij de invloed van de medische industrie. We weten dat die industrie onmisbaar was voor de snelle ontwikkeling van de vaccins, maar de winsten van Moderna, Pfizer en BioNTech zouden kunnen oplopen tot 34 miljard dollar. Zijn zulke bedragen ethisch te verantwoorden? Hoe groot is de invloed van de industrie, de invloed op de wetenschap? Wil de overheid zulke argwanende vragen voorkomen, dan moet ze meer transparantie verschaffen en minstens op Europees niveau het debat over de winsten aangaan.

Vele antivaxers benadrukken het belang van privacy. Opnieuw zou het te gemakkelijk zijn te zeggen dat als je je gegevens deelt met pakweg Facebook, je niet moet klagen over het scannen van een QR-code. Ook in de serieuze pers zijn berichten over datalekken gerelateerd aan de pandemie schering in inslag. De ogenschijnlijke laksheid waarmee gegevens worden gescand en opgeslagen is zorgwekkend. Wederom heeft de overheid hier een opdracht om beter uit te leggen wat er met die gegevens gebeurt en de informatie veiliger te behandelen.

Dan is er de beteugeling van de vrijheid: de lockdowns, de pasjes. De aanklacht van de antivaxers is overdreven. De meeste beperkingen gelden vooralsnog voor zaken als restaurants, concerten en feesten. Dat is een billijk offer. Als onderzoek aantoont dat vaccinatie het risico op besmetting halveert, dan is vaccinatie ook een must voor verplegend personeel. De wispelturigheid waarmee de beperkingen worden in- en afgevoerd, wekken opnieuw het beeld van een overheid die niet weet waarmee ze bezig is en speelt met de vrijheden van burgers. ‘Pappen en nathouden’, zoals een GEMS-adviseur het samenvatte.

Het is belangrijk alert te blijven. De voorbije decennia gaven we aardig wat van onze persoonlijke levenssfeer op met het oog op veiligheid. Het is een legitieme vraag of die offers het altijd waard zijn. Al staat tegenover vrijheid ook verantwoordelijkheid. Vrijheid in een democratie betekent ook dat je de regels respecteert. Als je niet tevreden bent, maak je gebruik van je recht op vrije meningsuiting, bewandel je juridische wegen en stem je de verantwoordelijken bij een volgende verkiezing naar huis. Maar tot dan opereert deze regering, hoe stuntelig ook, met een pandemiewet die 78 tegen 59 werd goedgekeurd.

Soms lijkt het virus van onbegrip zich sneller te verspreiden dan het coronavirus. Een pandemie is een uitzonderlijke uitdaging. Maar er komen nog uitdagingen en onze overheid moet beter besturen en communiceren. Hoe vermoeid we ook zijn, het is belangrijk dat burgers blijven praten en luisteren. Zelfs in emotionele standpunten zit soms een waardevolle bezorgdheid. Een samenleving draait overigens nooit om ratio alleen. De beste manier om tirannie te voorkomen, is tonen dat de democratie werkt. Laat die overweging de tweespalt tussen antivaxers en de rest overwinnen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content