Rode Duivels te oud voor uitgesteld EK? ‘Als ze wíllen winnen, kúnnen ze winnen’

Jan Vertonghen (32). 'Oudere verdedigers zijn betere verdedigers.' © Gettyimages / Belga Image / Gettyimages

Het uitgestelde EK Voetbal is slecht nieuws voor de Rode Duivels, hoor je her en der. Maar de Belgen hebben de wetenschap aan hun kant.

Voetbaljournalisten staan bekend als fundamentele somberaars, maar de reacties op het uitstel van het Europees Kampioenschap waren zelfs voor hun doen erg pessimistisch. We parafraseren: 2020 was het toernooi van de laatste kans, de Rode Duivels zijn te oud om een jaar later nog mee te doen voor de zege. Het Laatste Nieuws trok de vergelijking met Dad’s Army, de kolderreeks waarin kranige bejaarden de Britse kust beschermen tegen een invasie van de nazi’s. Het gezaghebbende Sport/Voetbalmagazine becijferde dat de vermoedelijke selectie van Roberto Martínez op het volgende EK gemiddeld 29,4 jaar zal zijn. ‘Vooral in de achterhoede zullen er in 2021 meer roestplekken zijn’, schreef De Morgen.

Uit onderzoek blijkt: spelers ouder dan 30 verliezen minder vaak de bal, en hun aantal gelukte passes ligt tot 5 procent hoger.

Het gaat dus om Jan Vertonghen, Vincent Kompany en Thomas Vermaelen, al is die laatste normaal gezien bankzitter. Zij zijn vandaag respectievelijk 32, 33 en 34 jaar. Is dat (te) oud? Een paar tegenvoorbeelden om het in perspectief te plaatsen. Vertonghen is een leeftijdgenoot van Lionel Messi, deze winter nog winnaar van de Gouden Bal voor de beste speler ter wereld. De drie Duivels zijn allemaal jonger dan Cristiano Ronaldo (35). De meest gewilde speler van de laatste transferperiode was Zlatan Ibrahimovic, een spits van 38. Wie waren de topscorers in Engeland, Italië, Duitsland en Spanje, voor die competities werden stilgelegd? Respectievelijk Jamie Vardy, Ciro Immobile, Robert Lewandowski en de onvermijdelijke Messi: alle vier de dertig voorbij.

Die trend naar ‘ouder maar nog altijd top’ zet zich door in andere sporten. De beste tennissers? Dat zijn nog altijd Novak Djokovic (32), Rafael Nadal (34) en Roger Federer (38). De beste basketballers? LeBron James (35) en Stephen Curry (32). Vraag in het wielerpeloton wie de strafste coureur is, en de kans is groot dat het antwoord ‘Alejandro Valverde’ (39) is.

Zij zijn geen uitzondering maar de regel: de gemiddelde leeftijd stijgt in alle sporttakken. Zelfs in het turnen, wat vroeger een tienersport was, zie je tegenwoordig dertigjarige deelnemers. De 44-jarige Oksana Chusovitina plaatste zich voor de Olympische Spelen.

Maar de Rode Duivels zouden in 2021 te oud zijn? Olivier Deschacht lacht er eens mee. ‘Vooral omdat het over de defensie gaat’, zegt de 39-jarige verdediger, de oudste speler in de Belgische eerste klasse. ‘Ken je het verschil tussen een verdediger van 24 en één van 34? De eerste heeft een hogere transferwaarde, de tweede is de betere speler. Een verdediger moet vooral slim zijn, want hij speelt doorgaans “zonder bal”. Hij moet geen acties maken, maar doorzien welke actie de aanvallers van de tegenstander zullen maken. Hoe meer ervaring, hoe beter hij wordt.’

Toch is topsport fysiek veeleisender geworden. Ook in het voetbal wordt er meer gelopen, hoger gesprongen en sneller gesprint dan ooit tevoren. Bovendien is het aantal wedstrijden verveelvoudigd. Kunnen oude knoken dat wel bolwerken? ‘Een gevorderde dertiger is fysiek nog tot alles in staat’, sust Deschacht. ‘Ik ben er niet van overtuigd dat oudere spelers trager zijn, zoals zo vaak wordt beweerd. Wat wél klopt, is dat wanneer ze sprinten, ze het vaker op de juiste momenten doen. Het enige wat in mijn ervaring achteruitgaat, is de goesting. De zin neemt af om elke dag volle bak te gaan.’

Vincent Kompany (33) 'Oudere verdedigers zijn betere verdedigers.'
Vincent Kompany (33) ‘Oudere verdedigers zijn betere verdedigers.’© Gettyimages / Belga Image / Gettyimages

‘Het gevaar voor de oudere speler is dat hij het lichter gaat opnemen, vanuit het idee: ik weet nu wel hoe het moet. Soms raden ze hem zelfs aan te pieken en het in minder belangrijke matchen kalmer aan te doen. Dat is het slechtst mogelijke advies. Laat de leeftijd niet winnen. Blijf je gedragen als een sportman. Wie het laat hangen, gaat rap achteruit.’

‘Het geheim is dat je ambitieus moet blijven. De Rode Duivels leven toe naar een geweldig doel: ze kunnen Europees kampioen worden. Ik kan me niet indenken dat zij hun motivatie zouden verliezen. (op dreef) Let op mijn woorden: de Rode Duivels zullen in 2021 sterker zijn dan ooit tevoren. De ervaren mannen gaan in dat ene jaar niet verzwakken en de jonge bankzitters – ik denk aan Youri Tielemans en Leander Dendoncker – zullen stappen zetten. Het uitgestelde EK hoeft zeker geen slecht nieuws te zijn.’

Kanonnetje Boem

Er bestaan verklaringen voor het feit dat alsmaar meer sporters op gevorderde leeftijd schitteren. Vroeger leefden topvoetballers als rocksterren. Fit en gezond werden ze wel door te spelen, dachten ze. Buiten het veld namen de helden het niet zo nauw. Ferenc Puskás, het fenomeen van de jaren 50, noemden ze bij Real Madrid Cañoncito Pum: Kanonnetje Boem. Wegens zijn verschroeiende schot, maar ook omdat hij te dik stond. George Best, het genie van de jaren 60, zei: ‘Ik heb een boel geld uitgegeven aan drank, vrouwen en snelle auto’s. De rest heb ik verbrast.’ Geestig, maar Bests verloren gevecht tegen de drankduivel was niet om mee te lachen. Kettingroker Johan Cruijff revolutioneerde het voetbal van de jaren 70. Diego Maradona kleurde de eighties maar was tijdens zijn carrière zwaar verslaafd aan cocaïne. In de jaren 90 en begin jaren 2000 vielen sommige voetballers nog even vaak in de nachtclub te treffen als op het voetbalterrein, maar toppers à la Zinédine Zidane begrepen toen al dat ze zich dat niet langer konden permitteren. Vandaag zijn uitspattingen ondenkbaar. Men bespot Cristiano Ronaldo om zijn ijdelheid, maar zo’n wasbord krijg je niet van aan de toog te hangen.

Die cultuuromslag is ook bij de Rode Duivels te zien. Over de drinkgelagen tijdens het WK van 1986 in Mexico raken oudere journalisten niet uitgepraat. De uitspattingen van het WK 2018? Eden Hazard ging joyriden met een golfkarretje. Jan Vertonghen klopte iedereen bij De Kolonisten van Catan. Toby Alderweireld was blij dat de Tour de France begon. De definitieve biografie van die voetballers zal stukken saaier zijn dan die van Eric Gerets of Jean-Marie Pfaff, laat staan dat je kunt vergelijken met Maradona of Best. Het gaat in tegen de intuïtie van oudere voetbalfans, maar spelers van nu zijn ernstiger met hun vak bezig dan hun voorgangers.

Nog iets dat tegen de intui tie ingaat: het spel zelf is misschien geniepiger geworden, maar zeker ook minder bruut. Natuurlijk Lionel Messi incasseert schoppen, maar Diego Maradona kreeg aanslagen te verduren. Denk aan de wilde tackle, in 1983, van Andoni Goikoetxea, de Slager van Bilbao, die eerder al de knie van de fijnbesnaarde Bernd Schuster aan gort had getrapt. Marco van Basten werd op zijn 28e van het veld gedragen. Juan Lozano was 31 toen een gruwelijke overtreding van Yvan Desloover hem met vervroegd pensioen stuurde. De wereldvoetbalbond FIFA zag in dat het zo niet verder kon, en droeg scheidsrechters op om de spelers beter te beschermen. Vooral het WK van 1998 was een kantelpunt: sindsdien trekken refs een rode kaart voor een tackle van achteren, het gevreesde wapen van de voetbalslagers van weleer. Op dat wereldkampioenschap vielen 22 rode kaarten, meer dan één per drie wedstrijden. De voetbalwereld leerde haar les: grove fouten werden zeldzaam, en daar kunnen fans alleen maar blij om zijn.

Thomas Vermaelen (34) 'Oudere verdedigers zijn betere verdedigers.'
Thomas Vermaelen (34) ‘Oudere verdedigers zijn betere verdedigers.’© Gettyimages / Belga Image / Gettyimages

Belg naast Berlusconi

Ook op het medische vlak is er veel veranderd. Sportartsen waren vroeger niet eens altijd gediplomeerd, tegenwoordig vormen zij de voorhoede van de medische wetenschap. Ze zijn met therapieën bezig die in het gewone werkveld nog sciencefiction zijn. In de jaren 80 luidde een zware blessure vaak het einde van een carrière in. Vandaag niet meer, dankzij ingewikkelde operaties en nauw opgevolgde herstelbehandelingen. Sportcarrières werden langer.

Het was een Belg die daar als eerste het potentieel van zag. Jean-Pierre Meersseman begon als persoonlijke chiropractor van Silvio Berlusconi, naast politicus ook eigenaar van AC Milan. Een ongelukkige transfer zette Meersseman aan het stuur van de Italiaanse topclub. In 2000 kocht Milan Fernando Redondo voor 18 miljoen euro, destijds een enorm bedrag. De Argentijn scheurde al in de voorbereiding zijn kruisbanden en zou amper aan spelen toekomen. Meersseman overtuigde Berlusconi ervan dat je zulke miskopen kunt uitsluiten door voetballers grondig door te lichten. Hij richtte Milan Lab op, een permanente testfaciliteit die de spelers elke twee weken binnenstebuiten keerde. Een van de conclusies: de dertigers in de spelerskern behoorden fysiek bij de beteren. ‘Vroeger gingen sporters hoogstens mee tot hun 34e. Door een slimme aanpak is dat gestegen naar 40. Je moet monitoren wanneer iemand in het rood zit, want spelers die in ademnood raken, lopen een grotere kans op blessures’, zei Meersseman in een vroeger interview. We hadden hem graag laten terugblikken op zijn pionierswerk, maar de Belg heeft momenteel andere zorgen. De 72-jarige Meersseman leidt een chiropractorspraktijk in Como, in het zwaar door corona getroffen Lombardije.

De chiropractor stond zo hoog aangeschreven bij AC Milan dat hij het transferbeleid meebepaalde. En Meersseman zag koopkansen. Milan begon dertigplussers te transfereren, topspelers van wie de transferwaarde was gekelderd wegens hun leeftijd. Zo belandden David Beckham en de Brazilianen Cafu en Ronaldo op latere leeftijd bij Milan. Destijds waren het transfers waar de voetbalwereld zich bij in de haren krabde, maar de Milanese oudjes speelden in vijf jaar tijd drie keer de finale van de Champions League. Bij hun laatste finale, in 2007, was nagenoeg heel de ploeg dertigplus. Kapitein Paolo Maldini stond op zijn 38e met de Champions League-trofee te pronken. De 33-jarige Filippo Inzaghi scoorde twee keer en was de Man van de Match.

De daaropvolgende seizoenen moest Milan afhaken. Het bleek niet langer mogelijk een superveteranenploeg te bouwen. Andere clubs lieten hun oude sterren niet meer gaan. Oudere sterren bleven voor taan aan boord tot ze zelf aangaven dat de motivatie minder werd, waarna ze naar afbouwcompetities zoals Qatar, Saudi-Arabië of China trokken. Dat vrat aan het rendement van Milan Lab. In 2010 werd het instituut ontbonden, Meersseman verliet de club.

Wat Olivier Deschacht op de vorige bladzijde beweert, is ondertussen wetenschappelijk bewezen: voetbalverstand komt met de jaren. De Bundesliga heeft de spelintelligentie van voetballers onderzocht. Spelers ouder dan 30 verliezen minder vaak de bal, blijkt daaruit. Hun aantal gelukte passes ligt 3 tot 5 procent hoger. Alléén ervaren voetballers opstellen, is natuurlijk evenzeer kort door de bocht. Het gevaar voor de Rode Duivels is niet dat de sterkhouders ouder worden, wel dat er geen jonge uitdagers opstaan. Niemand die je een basisplaats ziet pakken en het team een impuls geeft. Werk aan de winkel voor Zinho Vanheusden, Yari Verschaeren, Dodi Lukebakio en Sebastiaan Bornauw.

Drie jonge tegenstanders

Dat het EK een jaar later wordt gespeeld, betekent niet noodzakelijk dat de Rode Duivels er zwakker op worden: dat weten we. Maar landen met een jongere selectie kunnen in die twaalf maanden wel verbeteren en zelfs uitgroeien tot gevaarlijke concurrenten. Het duidelijkste voorbeeld is Nederland. Oranje is in opmars onder impuls van kwieke talenten als Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt en Donny van de Beek. Er zitten nog kleppers aan te komen uit de jeugdopleidingen van AZ en PSV. Vervelend voor Nederland is dat er aan de mouw getrokken wordt van bondscoach Ronald Koeman – hij is in beeld bij FC Barcelona. Memphis Depay zou het EK dit jaar gemist hebben door een blessure. Het scheelt voor een Oranje een slok op een borrel dat hij er in 2021 normaal wél bij is.

Italië hoorde in 2020 niet bij de EK-favorieten, maar in twaalf maanden kan veel veranderen. De nieuwe Italiaanse sterkhouders zijn 23 of jonger: Nicolò Zaniolo, Nicolò Barella en Gianluigi Donnarumma. Net als de Rode Duivels hebben de Italianen al hun kwalificatiematchen gewonnen. Bondscoach Roberto Mancini zweert bij een ervaren defensie, met de oudgedienden Leonardo Bonucci en Giorgio Chiellini.

Engeland was op het WK nog een hapje voor de Belgen, maar The Three Lions hebben stappen gezet. Marcus Rashford, Trent Alexander-Arnold en de sensationele Jadon Sancho horen als prille twintigers al bij de wereldtop. In de basisploeg zijn Harry Kane (26) en Raheem Sterling (25) de veteranen. Je zou je kunnen afvragen of Engeland niet te jong is voor succes.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content