Rijpen de Waalse geesten? ‘We kunnen geen jaren meer zwijgen over een zevende staatshervorming’

Jean-Luc Crucke: 'Weinig Waalse politici weten nog wat er in Vlaanderen gebeurt.' © Belga Image

Nee, het enthousiasme voor een staatshervorming is klein bij de Franstalige partijen. Tegelijk groeit het besef dat het zo niet verder kan.

Paniek bezuiden de taalgrens op zondagavond 26 mei: Vlaanderen heeft rechts gestemd. Die onrust neemt toe wanneer het koninklijk paleis Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken uitnodigt in de consultatieronde. Laurette Onkelinx (PS), zelden verlegen om een gechargeerde uitspraak, noemt het ‘choquerend’ dat de koning een ‘racistische en gewelddadige partij’ welkom heet.

Net zoals er in Vlaanderen tijdens de voorbije campagne nauwelijks aandacht was voor de debatten in Wallonië, hadden Waalse politici nauwelijks aandacht voor wat er in Vlaanderen leefde. Voor journalisten bleek het onmogelijk om politici van de andere taalgroep te pakken te krijgen, met uitzondering van aftredend premier Charles Michel (MR). Vooral aan Franstalige kant, waar het gros van de partijen voor een federale kieskring gewonnen is, is dat gebrek aan interviewbereidheid opmerkelijk.

In zijn column in Le Soir had VRT-journalist Ivan De Vadder het over ‘ 300 mètres de déclarations‘: de 300 meter lange gang die de RTBF met de VRT verbindt was de enige plek waar de Franstalige kopstukken aanspreekbaar bleken. Jean-Luc Crucke, Waals minister van Begroting en Energie namens de MR, betreurt dat. Crucke, geboren in Ronse en burgemeester van taalgrensgemeente Frasnes-lez-Anvaing, is nagenoeg perfect tweetalig. ‘Ik lees nog elke dag de Vlaamse kranten en luister naar de Vlaamse radio, maar ik heb de indruk dat ik een van de laatsten ben. Weinig Waalse politici weten nog wat er in Vlaanderen gebeurt.’

De Franstalige bevolking begint in te zien dat je het systeem moeilijk in stand kunt houden als beide kanten zo verschillend stemmen.

Christophe Collignon (PS)

Voor de MR is de prioriteit duidelijk: besturen. ‘Wij zijn geen vragende partij voor een nieuw communautair rondje’, benadrukt Crucke. ‘Ik ben niet tegen onderhandelen, maar we kunnen niet stoppen met regeren. Niemand is erbij gebaat dat de begroting ontspoort omdat we een jaar over het communautaire onderhandelen.’

Crucke begrijpt wel dat geen enkele deur gesloten blijft. ‘We zullen geen jaren meer kunnen zwijgen over een zevende staatshervorming. Iedereen snapt dat er op dat vlak iets moet gebeuren.’

Schots syndroom

Bij de Parti Socialiste (PS) lijken de geesten ondertussen te rijpen. Marc Uyttendaele, professor grondwettelijk recht aan de Université Libre de Bruxelles (ULB), die als man van Laurette Onkelinx een PS-etiket heeft, noemde de verkiezingsuitslag ‘de doodsstrijd van het Belgische model’, in een uitgebreid interview met RTBF. ‘Vlaanderen heeft een samenleving die rechts tot extreemrechts is, terwijl Wallonië links en extreemlinks is. Het is duidelijk dat het moeilijk is om daartussen een vergelijk te vinden. Dit is een tijdelijk failliet van het Belgische model, misschien zelfs het definitieve.’

Net zoals N-VA-voorzitter Bart De Wever vindt Uyttendaele dat het confederalisme bijna ingeschreven is in de electorale sociologie. ‘De enige zekerheid die ik vandaag heb, is dat er geen oplossing is.’ Uyttendaele ziet dan ook maar één mogelijkheid: nieuwe verkiezingen, waarbij de partijen hun communautaire plannen op tafel leggen. ‘Vandaag is maar één vraag geboden: wanneer zal de politiek toegeven dat die er komen? Hopelijk zal daarbij dit keer niet elk institutioneel debat worden geblokkeerd. Het lijdt geen twijfel dat je erna de vraag moet stellen hoe je het systeem moet veranderen.’

Toch wijst Uyttendaele ook op wat hij ‘het Schotse syndroom’ noemt: als de onafhankelijkheid écht nabij komt, gaat de separatistische appetijt in de publieke opinie weleens verloren.

Bens blokkage

PS-voorzitter Elio Di Rupo laat zich door de Vlaamse verkiezingsuitslag niet uit het lood slaan. Op de RTBF sprak hij zijn voorkeur uit voor een regering met CD&V, SP.A, Open VLD en Groen: zonder Vlaams-nationalisten, maar ook zonder meerderheid in Vlaanderen. Op veel enthousiasme kon zijn idee niet rekenen, ook niet bij christendemocraten en liberalen. En ook onder Franstaligen heerst scepsis. ‘Ik ben uiteraard blij dat Di Rupo naar een oplossing zoekt’, zegt Jean-Luc Crucke. ‘Maar dat kan alleen discreet. Ideeën als dit in de openheid brengen is de beste manier om ze te laten mislukken.’

Onder Di Rupo omarmt de PS het welbekende ‘ L’union fait la force‘, maar sinds enkele jaren maken de regionalisten in de partij weer opgang. Een van de meest vooraanstaande regionalisten is Christophe Collignon, voormalig fractieleider in het Waals Parlement en burgemeester van Hoei. ‘Veel Franstaligen zijn uiteraard gehecht aan België’, zegt Collignon. ‘En ze snappen dat ze voor hun socio-economische welzijn afhankelijk zijn van Vlaanderen. Maar je kunt het systeem moeilijk in stand houden als beide kanten zo verschillend stemmen. Dat begint de bevolking in te zien.’

‘Een federale regering met een minderheid aan Franstalige kant willen veel Walen alvast niet meer’, aldus Collignon. ‘Ze hebben het gevoel dat Wallonië de afgelopen vijf jaar niet gekregen heeft waar het recht op had.’

Zeker bij de PS, die geen deel uitmaakte van de vorige regering, leeft frustratie over de huidige gang van zaken. Ook Pierre-Yves Dermagne, PS-fractieleider in het Waals Parlement, vindt dat Wallonië slecht bedeeld werd. ‘Het klopt niet dat de N-VA het communautaire in de koelkast heeft gestopt’, zegt hij. ‘In de feiten heeft die partij ons op verschillende vlakken tegengewerkt. We wilden bijvoorbeeld een carpoolstrook naar Brussel aanleggen, maar Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Ben Weyts blokkeerde dat. Met de stad Luxemburg hebben we zo’n regeling, maar dus niet met Brussel. Er zijn tal van subtiele manieren waarop die partij het communautaire wél uitspeelt.’

Net zoals de MR is de PS voorlopig niet enthousiast over het vooruitzicht van een potje institutioneel gepoker. Het confederalisme dat de N-VA naar voren schuift, valt bij de Franstaligen op een koude steen, vooral omdat ze benauwd zijn om in Europa aan invloed te verliezen. ‘We hebben een enorme staatsschuld, we hebben budgettaire verplichtingen tegenover Europa’, zegt Christophe Collignon. En ook hij besluit: ‘We kunnen geen jaar verliezen met communautaire onderhandelingen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content