‘Veel Franstaligen koesteren een hypocriete vorm van Belgische vaderlandsliefde’, zegt de linkse essayist Claude Demelenne.
De politieke impasse op federaal niveau zorgt ervoor dat ook aan Franstalige kant bij sommigen de vertwijfeling toeslaat. Wat voor zin heeft het nog om zich aan dit België vast te klampen? ‘Sinds de verkiezingen van 26 mei geloof ik er niet meer in’, zegt Claude Demelenne, auteur van verscheidene boeken over de PS. ‘Aan de ene kant zit je met een van de meest linkse en zelfs extreemlinkse regio’s van Europa, aan de andere kant met een van de meest rechtse en zelfs extreemrechtse regio’s van Europa. Natuurlijk, de politieke verschillen tussen Wallonië en Vlaanderen hebben altijd bestaan, maar de kloof is nog nooit zo groot geweest als bij de laatste verkiezingen. Bart De Wever heeft 100 procent gelijk als hij zegt dat we twee democratieën vormen.’
Zoals bij een scheiding moet er alimentatie komen voor de financieel zwakste partij.
Verwoordt Demelenne een breed gedeeld gevoel onder Franstaligen? ‘Ik kom uit Luik’, antwoordt hij. ‘Als ik daar met familie en vrienden over de toekomst van België praat, voel ik toch een nieuw soort fatalisme. Tegelijk koesteren veel Franstaligen een nogal hypocriete vorm van Belgische vaderlandsliefde. Ze zijn namelijk maar om één reden aan België gehecht: de sociale zekerheid. Ze weten dat als België uit elkaar spat, de gevolgen voor Wallonië dramatisch zijn.’
Maar Demelenne gelooft niet dat België eensklaps zal ophouden te bestaan. ‘Om te beginnen zal Europa dat niet aanvaarden’, aldus Demelenne. Wel denkt hij dat België steeds meer een lege huls zal worden. ‘Over enkele jaren zal er hooguit een Belgische vitrine overblijven. En dat geeft niets, we hebben toch geen andere keuze meer.’
Demelenne is ervan overtuigd geraakt dat een proces richting wat hij ‘softe onafhankelijkheid’ en Bart De Wever ‘confederalisme’ noemt, de enige optie is die België nog heeft. Voor Demelenne kunnen vrijwel alle federale bevoegdheden inclusief de sociale zekerheid worden gesplitst, op voorwaarde dat er goede financiële afspraken met Wallonië worden gemaakt om het inkomstenverlies na het wegvallen van de transfers te compenseren. ‘Zoals bij een scheiding moet er een vorm van alimentatie komen voor de financieel zwakste partij in het koppel. Als die financiële kwestie geregeld is, kan er volgens mij voor de meeste Franstaligen over alles worden onderhandeld.’
Al ziet Demelenne natuurlijk ook wel dat geen enkele Franstalige partij op dit moment bereid is om de discussie over een confederaal België aan te vatten. ‘Ze zullen proberen nog een paar jaar tijd te winnen, met alle gevaren van dien. Het grootste probleem is eigenlijk dat de Franstaligen doodsbang zijn en daardoor niet in staat zijn tot enig initiatief. Daarom zou het verstandig zijn als de N-VA zich wat harder zou inspannen om de Franstaligen uit te leggen dat een bijna-onafhankelijk Vlaanderen Wallonië heus niet de nek wil omdraaien. Zelfs diehard flaminganten weten dat Vlaanderen niets te winnen heeft bij een straatarm Wallonië.’
