‘Prijzen in supermarkten zijn tijdens lockdown fel gestegen en daarna niet meer gedaald’

We worstelen met de zwaarste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog, onze koopkracht daalt en tegelijkertijd wordt winkelen duurder. Een hachelijke combinatie.

We geven minder geld uit sinds de coronacrisis, zo bleek uit cijfers van de Nationale Bank. Natuurlijk was dat zo tijdens de lockdown van 18 maart tot 18 april, toen alle niet-essentiële winkels de deuren moesten sluiten. Maar ook daarna herpakte de consumptie zich niet. De hele cultuur- en evenementensector kon nog steeds niet echt heropstarten en we trokken veel minder vaak naar cafés en restaurants. Ook kappers, schoonheidssalons, fitnesscentra en dergelijke bleven het moeilijk hebben. Kledingwinkels delen nog steeds zwaar in de klappen, zelfs de solden verliepen in mineur. Alleen in de voedingswinkels werd meer geld uitgegeven.

Dat we de vinger op de knip hielden, heeft niet alleen te maken met de sluiting van of de beperkte toegang tot sommige etablissementen. De daling van de gezinsconsumptie wordt ook verklaard door de angst voor het coronavirus, waardoor we meer in ons kot bleven, en door regels zoals de social distancing en de mondmaskerplicht. Mensen blijken gewoon bang te zijn om nog te gaan winkelen. Voor bijna de helft van de mensen die de Nationale Bank ondervroeg, zijn dat de voornaamste redenen om minder te spenderen. Het funshoppen is nog lang niet terug.

Een op de vier ondervraagden wijst op nog een andere factor: de prijsstijgingen. Die zien we vooral in de voedingswinkels, waar de consument wel naartoe móét. Onderzoek van Test Aankoop staaft dat met cijfers. Om het hamstergedrag tijdens de coronacrisis tegen te gaan, besliste de Nationale Veiligheidsraad dat supermarkten vanaf 19 maart geen promoties en kortingen meer mochten toekennen. Op 3 april bleek dat de prijzen in vergelijking met 1 maart (dus vóór de coronacrisis) gestegen waren: bij Carrefour Hyper plus 5 procent, bij Colruyt plus 6,6 procent.

Vanaf begin april mogen de supermarkten opnieuw promoties en kortingen geven. En ze doen dat ook, de folders vullen weer de brievenbussen. Wat blijkt? De prijzen liggen nog steeds een stuk hoger dag begin maart. Bij Albert Heijn betaal je voor hetzelfde 2 procent meer aan de kassa, bij Carrefour Hyper 3 procent, bij Colruyt 5 procent. Ook de huismerken werden duurder en als je kijkt naar de zogenaamde A-merken, zoals Coca-Cola, dan stegen de prijzen bij Colruyt zelfs met 12 procent. Conclusie: tussen begin maart en begin april zijn de prijzen in de supermarkten fel gestegen en daarna zijn ze niet meer gedaald.

Het is op het eerste gezicht een paradox: op een moment dat we in de zwaarste economische crisis zitten sinds de Tweede Wereldoorlog, worden de producten in de supermarkt duurder. Voor veel consumenten lijkt de prijs vooralsnog van bijkomend belang: zij willen snel winkelen, zo vlug mogelijk in één supermarkt al hun inkopen doen. De supermarkten hebben dat door en weten dat ze hun prijzen hoog kunnen houden. En zo lang niemand een prijzenslag begint, blijven ze hoog. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat de supermarkten met grote winstcijfers uitpakken voor de eerste jaarhelft van 2020.

Nog volgens Test Aankoop besteedt een gemiddeld gezin 15 procent van zijn totale budget in de supermarkten. De hogere prijzen in de supermarkten voor producten die iedereen nodig heeft, komen op een moment dat een steeds grotere groep gezinnen het financieel moeilijker krijgt. De regering voerde snel na het uitbreken van de coronacrisis wel de tijdelijke werkloosheid in, waarbij een werknemer van de overheid 70 procent van zijn loon ontvangt, geplafonneerd op 1900 euro bruto. Dat heeft ongetwijfeld de financiële aderlating bij veel gezinnen getemperd. Maar tegelijkertijd houdt iedereen er rekening mee dat dit najaar nog een grote reeks faillissementen zullen volgen en de werkloosheid verder zal stijgen, met alle gevolgen van dien voor de portemonnee.

Veel gezinnen voelen meer en meer de financiële gevolgen van de coronacrisis. Er zijn berichten dat een aanzienlijk groter percentage landgenoten het moeilijker krijgt om de gas- en elektriciteitsrekening te betalen, hun lening af te betalen of de huur van hun woning te storten. Dat nu ook de courante producten in de supermarkt zo duur zijn geworden, betekent een extra klap voor veel gezinnen. Het leven werd duurder, de armoede neemt toe.