Wetenschappers adviseren om alle jacht te verbieden tijdens uitbraken van vogelgriep. Bevoegd minister Jo Brouns kan er meteen mee aan de slag, schrijft Knack-redacteur Dirk Draulans.
Wat herinneren we ons vooral uit het geruchtmakende interview dat Knack onlangs had met minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (CD&V)? Dat de minister niet alleen landbouw (en naar eigen zeggen ook natuur) hoog in het vaandel draagt, maar tevens volksgezondheid. En dat hij zijn beleid laat sturen door wetenschap (op voorwaarde dat het niet tot stilstand in de maatschappij leidt).
Wel, er is nu een wetenschappelijk advies dat Brouns zal toelaten om zijn voornaamste bekommernissen meteen in de praktijk te brengen, met voordelen voor landbouw, volksgezondheid en natuur dus, én zonder risico op vertraging – laat staan stilstand – voor projecten van groot maatschappelijk belang. Hij kan er zelfs onmiddellijk mee aan de slag.
Op 17 december publiceerde de Risk Assessment Group Veterinary – Emerging Zoonoses een advies inzake extra maatregelen ter bestrijding van de vogelgriep. De RAG-V-EZ is een wetenschappelijke adviesgroep in de schoot van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) met 21 experts uit het FAVV, enkele Belgische universiteiten en Sciensano (het vroegere Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid). Belgische wetenschappers met kennis van zaken dus.
‘Stopzetting jacht op wilde vogels en predatoren en consumptie van wilde vogels gedurende periode van verhoogd risico’, luidt een wetenschappelijk advies.
Het advies is getiteld: ‘Aanbevelingen voor waakzaamheid, bioveiligheid en jachtbeheer bij wijdverspreide circulatie van aviaire influenza’. Er circuleert momenteel veel vogelgriep bij ons (en elders), zowel in de natuur als in pluimveehouderijen. Het gaat om een dodelijke variant (H5N1) die nog maar zelden naar mensen is overgesprongen (uitsluitend in het verre buitenland), maar waakzaamheid blijft geboden. Het zou niet de eerste keer zijn dat een vogelgriepvirus muteert tot iets wat ook voor mensen gevaarlijk is.
Sinds 23 oktober is er in ons land een ophokplicht voor alle pluimvee in bedrijven en een verplichting voor alle kippenhouders, ook particulieren, om hun kippen binnen of onder netten te voeren en drinken te geven. Zo hoopt men uitbraken van vogelgriep in stallen te beperken. De gevolgen van een besmetting voor pluimveehouders (en hun dieren) zijn groot: alle dieren moeten dan ‘geruimd’ worden (lees: gedood en vernietigd).
In het advies worden extra beschermingsmaatregelen tegen vogelgriep voorgesteld, bovenop wat al van kracht is. Zo wordt er aanbevolen om waakzaam te zijn voor besmetting van vee zoals koeien en varkens, dus niet alleen van kippen. Er zijn nieuwe richtlijnen voor ‘contact’ van mensen met wilde vogels en ‘predator-zoogdieren’: soorten als vossen kunnen met vogelgriep besmet raken na het eten van zieke vogels of karkassen van gestorven vogels. Dieren kunnen trouwens ook zonder zichtbare symptomen drager van het virus en dus besmettelijk zijn.
‘Het tijdelijke jachtverbod moet zowel de volksgezondheid bevorderen als de dierengezondheid.’
Een interessant element is punt 4 van het advies: ‘Stopzetting jacht op wilde vogels en predatoren en consumptie van wilde vogels gedurende periode van verhoogd risico’. Met ‘periode van verhoogd risico’ worden de periodes met ‘ophok- en afschermplicht voor geregistreerde pluimveebedrijven’ bedoeld, zoals nu het geval is. Als het risico op verspreiding van vogelgriep hoog is, kan alle jacht het best tijdelijk worden verboden. Verstoring van wilde dieren door jachtactiviteiten zou de verspreiding van het virus kunnen bevorderen – het is bijvoorbeeld aangetoond dat jacht op de vos de verspreiding van de voor mensen gevaarlijke vossenlintworm stimuleert, want er gaan dan meer verplaatsingen van vossen zijn.
Het tijdelijke jachtverbod moet zowel de volksgezondheid bevorderen (de kans op infectie van mensen reduceren) als de dierengezondheid. Het is namelijk niet uitgesloten dat jagers of hun honden na een jachtpartij het virus meedragen en overbrengen naar kippen of andere vogels in hun leefomgeving – een verhoogd risico voor de landbouw dus. Bovendien zal de maatregel de biodiversiteit ten goede komen, want hij zal de kans op extra verspreiding van vogelgriep in de natuur verminderen.
‘Jagers en hun lobbyisten nemen hun verantwoordelijkheid niet, dus misschien moet u het in hun plaats doen.’
Het laatste punt van het advies luidt dat ‘de bevolking en de doelgroepen’ gesensibiliseerd moeten worden inzake ‘de te nemen bioveiligheidsmaatregelen’ voor vogelgriep, waar we met dit bericht graag aan meewerken.
Waar wacht u op, mijnheer Brouns, om dit advies in de praktijk te brengen? Volksgezondheid is vooral een federale bevoegdheid, maar jacht, landbouw en natuur behoren tot uw takenpakket, dus u kunt er meteen mee aan de slag. Zeker omdat de jagers zich blijkbaar niet veel aantrekken van de vogelgriep en de mogelijke gevolgen ervan, gezien hun lobbyisten de jongste weken regelmatig pleitten voor meer ‘predatorcontrole’ en meer ‘populatiebeheer’ van allerlei diersoorten – hun jargon voor ‘meer mogen schieten’. Zij nemen hun verantwoordelijkheid niet, dus misschien moet u het in hun plaats doen.
Wij zijn benieuwd. We zullen dit met argusogen blijven volgen.
PS: In Nederland heeft een meerderheid van de Tweede Kamer (het equivalent van onze federale Kamer) op 18 december een motie aangenomen om de jacht op vogels stil te leggen tijdens uitbraken van vogelgriep. De motie is niet bindend. De bevoegde minister, nochtans van de BoerBurgerBeweging (BBB), beweegt niet. De Nederlandse regering is wel ontslagnemend, in afwachting van een nieuw kabinet.