Pieter-Jan Van De Weghe van het Liberaal Vlaams Verbond (LVV) staat stil bij de de subsidiepolitiek in Vlaanderen, naar aanleiding van de meest recente Vlaamse begroting. Hij pleit voor een meer pragmatische aanpak van deze besparing.
Vlaanderen subsidieland. We kunnen het cliché maar niet van ons afwerpen, zelfs al maakt de Vlaamse regering er een speerpunt van in haar begrotingsbesprekingen. Vlaanderen wil namelijk 210 miljoen euro subsidies schrappen. Een flink bedrag als we het geïsoleerd bekijken, maar een peulschil in het licht van de volledige Belgische subsidieberg. Met circa 210 miljoen euro schrapt men slechts 1,3% van de Vlaamse subsidies.
Kan dit beter? Uiteraard! Maar moeten we ons focussen op een getal? Streven naar 500 miljoen geschrapte subsidies? 1 miljard? Of hekelen we best het gebrek aan strategisch- en holistisch beleid in hoe we met subsidies omgaan?
Subsidies zijn niet per definitie slecht. Maar ze moeten voldoen aan zeker één in steen gebeitelde voorwaarde: subsidies moeten enkel gegeven worden voor zaken die noodzakelijk zijn en anders (nog) niet zouden gebeuren. Net daar loopt het vaak fout.
We weten niet wie wat uitdeelt
Pas in 2022 kwam de vorige regering met het befaamde subsidieregister, een databank waarin alle subsidies die uitgedeeld werden door de Vlaamse overheid worden samengebracht. Zo krijgt men een algemeen zicht op de subsidiestromen en potentiële fraude. Dat is rijkelijk laat en symptomatisch voor veel subsidiebeleid. De FOD BOSA trok begin dit jaar nog aan de alarmbel, er zou op Federaal Niveau een gebrek zijn aan gestructureerd databeheer en het is moelijk om oneigenlijk gebruik van subsidies en zelfs dubbele betalingen op te sporen.
Vlaanderen heeft een register, de federale overheid heeft er geen, de lokale besturen hebben er geen. Laat staan dat de verschillende overheden zicht hebben op de subsidiepolitiek van een ander beleidsniveau. Zelfs verschillende overheidsdepartementen binnen een overheid weten van elkaar niet wat ze uitdelen. Ik zou het woord “Kafkaiaans” willen gebruiken, maar ik weet niet of dat woord de lading dekt.
Misschien plakken we er best de term Kouakibiaans op, want dat is wat er gebeurde rond de organisaties van Sihame El Kouakibi. Het stapelen van subsidies waarbij men zich de vraag kan stellen wie de grootste blaam treft: Sihame El Kouakibi of de verschillende overheden van België.
De subsidie als extra spaarpot
Een tweede belangrijk gebrek is het ontbreken van een degelijke financiële toets. Vaak kijkt men louter of een organisatie voldoet aan de voorwaarden van een subsidie, de financiële toets ontbreekt. Indien een organisatie een project financieel aankan zonder de bijhorende subsidie, is het dan nodig om een subsidie uit te reiken? Die toets gebeurt te weinig.
Bij projectsubsidies is het makkelijker om de output te meten, bij een subsidie voor werkingsmiddelen is dit nog moeilijker. Er is vaak niet specifiek bepaald wat de subsidie moet opleveren, meestal lopen de subsidies ook jaar in jaar uit door. Met andere woorden: een schrijnend gebrek aan verantwoording.
Mattheus vs kerntaken
Misschien wel het belangrijkste punt van kritiek is het ontbreken van een collegiaal kerntakendebat. Men gaf het deze week nog aan in een interview, elk beleidsdepartement zal zelf beslissen in welke subsidies ze zal snoeien. Er is geen globaal debat over waar de overheid haar steeds verder krimpende budget aan wil besteden.
Zo blijf je in een corporatistisch systeem vertoeven waar de slimste, grootste en sterkste organisaties de beste subsidies kunnen binnenrijven.
De armste inkomenspercentielen betalen immers mee aan de subsidies van organisaties die mensen op hun payroll engageren om deze binnen te halen.
Wens je sociaal beleid? Snoei strategisch in subsidies.