De pensioenhervorming was al een hoofdpijndossier nog voor de regering zichzelf in crisis stortte. Staat alles nu op losse schroeven? ‘Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht’, zegt pensioenexperte Ria Janvier.
Normaal zou het parlement in december stemmen over de grote pensioenhervorming van de regering-De Wever. Wat de toekomst brengt, weten we op de Knack-redactie evenmin, maar het heeft er alle schijn van dat die stemming niet doorgaat. Wat betekent dat voor de tienduizenden Belgen die binnenkort met pensioen gaan, al dan niet vervroegd?
‘Het oorspronkelijke plan – stemmen in december, in werking vanaf 1 januari – vonden alle specialisten al overdreven, maar nu wordt het helemaal onmogelijk. Voor een hervorming van die omvang moet je minstens een jaar voorzien, te tellen vanaf het moment dat de wetteksten in het Staatsblad staan’, zegt Ria Janvier, professor emeritus Socialezekerheidsrecht (UAntwerpen).
‘Zelf had ik de meest eenvoudige loopbaan mogelijk: veertig jaar aan de universiteit. Zelfs ik kreeg een overzicht van achttien pagina’s om uit te leggen hoe mijn pensioen berekend wordt. Begin dan maar eens uit te rekenen hoe het zit voor iemand die bijvoorbeeld eerst zelfstandige was, daarna werknemer maar af en toe werkloos, en eindigde als ambtenaar die in zijn laatste jaren ziek viel. En deze nog niet gestemde hervorming zou die berekening nog een stuk ingewikkelder maken.’
De regering zou binnenkort communiceren over hoe het nu verder gaat met de pensioenen, maar vanuit de kabinetten valt te horen dat zelfs dat een moeilijke bevalling wordt. Intussen krijgt pensioenspecialiste Janvier gemiddeld drie e-mails per dag. ‘Het verhaal is telkens hetzelfde: mensen die vervroegd met pensioen willen en die contact hebben opgenomen met de vakbond en de Federale Pensioendienst, maar niemand kan hen zeggen wanneer ze met pensioen mogen gaan of hoe hoog hun pensioen zal zijn. En ik durf hen evenmin te antwoorden. Alles staat op losse schroeven.’
‘Mensen verdienen te weten waar ze aan toe zijn.’
Hoe kwalijk is die onzekerheid?
Ria Janvier: Die is zeer, zeer erg. Een vrouw die tijdens haar loopbaan lang out was geweest door een kankerbehandeling wilde graag vervroegd met pensioen. Maar zou ze dan later met terugwerkende kracht een lager pensioen krijgen door de beruchte pensioenmalus die de regering voorstelt? Ik kon het haar onmogelijk zeggen. Natuurlijk bezorgt het niet-weten die vrouw stress. Mensen verdienen te weten waar ze aan toe zijn.
Velen regelen nu nog snel hun pensioen, vroeger dan ze van plan waren.
Janvier: Ik kan het die mensen alleen maar aanraden. Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht. Bij de pensioendienst zullen ze boos zijn dat ik dit zeg, want hun berekeningen zijn veel werk, maar mijn advies is: vraag je pensioen alvast aan, als je daarvoor in aanmerking komt. Je kunt die aanvraag altijd weer intrekken en gewoon verder werken.
Wat als de regering valt? De pensioenhervorming is niet aangenomen. Misschien gaat alles weer van tafel.
Janvier: Een paar kleinere maatregelen zijn al wet, zoals de niet-indexering van de hoogste ambtenarenpensioenen, maar de bulk van de hervorming bestaat in feite alleen in theorie. Indien de regering valt, dan kan een nieuwe ploeg in principe van nul af aan beginnen, ja.
Electoraal gewin?
Een partij die bij nieuwe verkiezingen belooft dat ‘met ons die hervorming niet doorgaat’, zou wel eens veel stemmen kunnen halen.
Janvier: Dat denk ik ook. Bijzonder veel mensen eindigen door deze hervorming met een lager of een later pensioen, velen wellicht zonder dat ze het nu beseffen. De maatregelen die nu worden voorgesteld, stonden bovendien in geen enkel verkiezingsprogramma. Dat er bespaard moest worden, begreep iedereen, maar de omvang van deze pensioenhervorming heeft alle specialisten verrast.
‘De politiek heeft onderschat hoe complex pensioenwetgeving is.’
Mypension.be, de overheidswebsite met alle gegevens over je wettelijk pensioen, meldt al een paar maanden dat ze geen publieksvragen kunnen beantwoorden, omdat de ambtenaren het zelf niet weten. Haalt men die website niet beter tijdelijk offline?
Janvier: Dat zou nog meer commotie veroorzaken. Ik vermoed dat de ambtenaren achter de schermen de nieuwe pensioenhervorming al doorvoeren in hun databases, voor zover ze dat kunnen. Maar definitieve informatie kunnen zij momenteel niet bieden. Ik begrijp ook dat MyPension vanuit de politiek een soort embargo kreeg om geen tekst en uitleg te geven bij mogelijke toekomstscenario’s.
Hoe had men dit beter kunnen aanpakken? Sneller die wet ter stemming voorleggen?
Janvier: Vanaf dag één hebben alle pensioenspecialisten gezegd: zelfs onder ideale omstandigheden krijg je dit zo snel niet rond. En de omstandigheden waren allesbehalve ideaal: er lagen geeneens voorbereidende teksten. De politiek heeft onderschat hoe complex pensioenwetgeving is en nu zit men met de gebakken peren.
