In de nieuwste aflevering van Tussen Wetstraat en Wall Street analyseren Tex Van berlaer (Knack) en Jan De Meulemeester (Trends) hoe Europa op het nippertje een clash rond Euroclear vermeed. De uitkomst: geen herstellening via Russische tegoeden, maar een Europese lening van 90 miljard euro voor Oekraïne. Een opluchting voor België – en een krachtmeting die Bart De Wever politiek versterkt.
De beslissing viel diep in de nacht. Europa raakt voorlopig niet aan de Russische miljarden bij Euroclear in Brussel. In plaats daarvan komt er een gemeenschappelijke Europese lening van 90 miljard euro om Oekraïne de komende twee jaar te financieren.
Volgens Jan De Meulemeester is vooral vermeden wat hij een ‘stupiditeit van mondiale proporties’ noemt. ‘In het vorige scenario droegen enkel de Belgen het risico. Dat kwam neer op 7600 euro per Belg, van baby tot bejaarde. Nu wordt het risico gespreid over alle Europeanen.’
Geen Euroclear, wel Europese spitsvondigheid
Deze uitkomst verrast veel waarnemers. Voor een gezamenlijke lening is unanimiteit nodig, en landen als Hongarije lagen dwars. De doorbraak kwam via een opt-out: Hongarije, maar ook Slowakije en Tsjechië doen niet mee aan de lening, maar blokkeren ze ook niet. ‘Zo spitsvondig werkt de EU wel vaker’, zegt De Meulemeester.
Waarom België zo hard op de rem ging
De kern van het Belgische verzet lag bij de risico’s. Niet alleen juridisch, maar ook geopolitiek. Het aanboren van Russische tegoeden zou België kwetsbaar maken voor Russische vergeldingsmaatregelen: cyberaanvallen, rechtszaken, druk op Belgische bedrijven in Rusland. ‘Euroclear is een Jengatoren’, zegt Tex Van berlaer. ‘Haal je er één blok uit, dan weet je niet wat er gebeurt met de rest van het mondiale financiële systeem.’
Daarbovenop kwam de vrees voor het ondergraven van Europese solidariteit. Als één land disproportioneel risico draagt, brokkelt het draagvlak af. Die analyse werd niet door iedereen gedeeld: economen als Paul De Grauwe en oud-Eurocommissaris Karel De Gucht (Open VLD) vonden de risico’s geschetst door De Wever overdreven. Maar de premier van België hield voet bij stuk – en kreeg uiteindelijk gelijk.
De perceptiestrijd rond De Wever
Internationaal kreeg De Wever het hard te verduren. Europese media schilderden hem af als een dwarsligger, zelfs als ‘een troefkaart van Poetin’. In België klonk een ander geluid. Meerderheid en oppositie schaarden zich achter de premier, en ook de Vlaamse pers toonde opvallend veel begrip.
De Wever zelf bleef opvallend koel. Hij sprak niet over een persoonlijke overwinning, maar liet anderen dat voor hem doen – zelfs zijn Instagram-kat Maximus. Volgens Van berlaer past dat in een patroon van strategische bescheidenheid. ‘Goede wijn behoeft geen krans. En als hij zichzelf niet viert, laat hij dat door een kat doen.’
Wat is écht vermeden?
Volgens De Meulemeester is de schade die is afgewend enorm. ‘België was in het vorige scenario hét doelwit geworden. Financieel, juridisch, geopolitiek.’ Die dreiging is nu afgezwakt, al is ze niet verdwenen. De Russische tegoeden blijven bevroren, en de EU behoudt het recht om ze ooit alsnog aan te spreken.
Bovendien blijft Euroclear een gevoelige factor. De rente-inkomsten – vorig jaar goed voor 1,7 miljard euro – worden door België gebruikt om Oekraïne te steunen. Dat maakt andere lidstaten nerveus. ‘Die kip met de gouden eieren staat nu volop in de schijnwerpers’, zegt Van berlaer. ‘Daar kan nog een boemerang uit Berlijn van komen’, aldus De Meulemeester.
En Oekraïne dan?
Voor Oekraïne is de deal tegelijk welkom en wrang. Het land krijgt broodnodige middelen, maar minder dan mogelijk was via Euroclear. President Volodymyr Zelensky wees De Wever er fijntjes op dat Oekraïne grotere risico’s loopt – lees: in de loopgraven.
De Russen reageerden voorspelbaar. Poetin sprak van een ‘mislukte roof’. In Moskouse kringen overheerst leedvermaak: de EU zou verdeeld en besluiteloos zijn.
Conclusie
Of dit het belangrijkste moment van zijn carrière wordt, zal de geschiedenis uitwijzen. Eén ding is zeker: dit dossier heeft het politieke gewicht van de Belgische premier ver buiten de landsgrenzen vergroot.
