Antifa is een zeer ernstige bedreiging voor de democratie. Dat vinden zowel MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez als de Amerikaanse president Donald Trump. Ze verspreiden daarmee gevaarlijke onzin.
Georges-Louis Bouchez wil Antifa ontmantelen. Dat zei de MR-voorzitter vorige week in een videoboodschap na de gewelddadige demonstratie van linkse activisten op de campus van de universiteit van Luik. Het is die bende demonstranten die hij voor het gemak ‘Antifa’ noemde – een verkorte vorm van ‘antifascistisch’. Maar wat is Antifa? En zal een verbod helpen om extremistisch geweld tegen te houden? Of is dat niet het enige wat Bouchez op het oog heeft?
Rotte appels
Op psychologisch vlak was de heftige boodschap van de MR-voorzitter begrijpelijk: hij was zelf het grootste mikpunt van de activisten in Luik. Bouchez en veel andere Franstalige liberale politici kwamen daar de herdenking bijwonen van hun boegbeeld Jean Gol. Ze werden verwelkomd met rotte appels en vuurwerk.
Maar er is meer aan de hand. Het is niet toevallig dat ook in de Verenigde Staten vandaag wordt opgeroepen om Antifa buiten de wet te stellen, denk aan de oproepen van president Donald Trump. Ook het Nederlandse parlement nam vorige week een motie aan om Antifa als een terroristische beweging te classificeren. In Hongarije waarschuwt premier Viktor Orban al langer voor deze ‘gewelddadige, misdadige kracht’.
Hersenschudding
Er zijn redenen om sommige activisten die zichzelf ‘Antifa’ noemen als terroristen te zien, met name omdat ze geweld gebruiken om hun ideologie door te drukken. Maar dat geldt lang niet voor iedereen die een ‘Antifa’-badge opspeldt. De meesten van hen zijn gewoon tegen het fascisme, zoals elke democraat zou moeten zijn.
Het is onduidelijk of de activisten in Luik zich überhaupt allemaal achter de Antifa-vlag scharen. Wel duidelijk is dat de 400 manifestanten slogans riepen als ‘iedereen haat fascisten’ (wat, overigens, niet waar is) en ‘iedereen haat Georges-Louis Bouchez’ (wat ook niet waar is). De slogans bewijzen wél de ideologische motieven van de demonstranten. Dat er geweld is gebruikt, dat staat buiten kijf. Bij de schermutselingen raakten 12 agenten gewond, een van hen heeft een hersenschudding.
We mogen er toch zeker van zijn dat Bouchez zelf antifascistisch is?
Internationaal extreemrechts
Maar of de uitval van Bouchez daarom hout snijdt? ‘Wat uw mening ook is’, zei hij in zijn video achteraf, ‘geweld mag nooit de reactie zijn’. Daar zullen veel Belgen zich in kunnen vinden. Maar hij voegde eraan toe dat de regering werk zou maken van de ontmanteling van ‘de structuur’ Antifa, die zelf fascistisch zou zijn. Volgens Bouchez is Antifa zelfs ‘het grootste gevaar voor onze democratie’. Het was precies op dat punt dat hij zich aansloot bij internationaal extreemrechts.
En net als Trump en Orban kletst Georges-Louis Bouchez uit zijn nek. Extreemlinks geweld wordt door de Belgische Staatsveiligheid vandaag niet als een grote bedreiging voor ons land ingeschat. Antifa het grootste gevaar voor onze democratie noemen is je reinste bangmakerij. Als organisatie bestaat Antifa niet eens.
Ideaal vijandbeeld
Iedereen ziet hoe de angst voor ‘Antifa’ politiek gewin voor Bouchez kan opleveren. Vanwege de losse, zeer veranderlijke relaties tussen de activisten is extreemlinks geweld, net zoals extreemrechts geweld, voor de politie moeilijk om te bestrijden. Maar voor politici is dat juist een voordeel. Voor Georges-Louis Bouchez is een vaag en wisselend netwerk als ‘Antifa’ een ideaal vijandbeeld. Zo’n vijand jaagt angst aan, juist vanwege zijn ongrijpbaarheid.
En er is nog een andere reden. Het ‘Antifa’-discours biedt de mogelijkheid om ook geweldloos links, zoals sociaaldemocraten of delen van het middenveld, mee in het bad te sleuren. Het hitsen tegen ‘Antifa’ maakt het vandaag mogelijk om hen vroeg of laat, volledig of ten dele, mee verantwoordelijk te stellen voor extreemlinks geweld, bijvoorbeeld omdat ze deels dezelfde ideologische boodschappen verspreiden.
De vakbonden ACV en ABVV noemen zich expliciet antifascistisch. Je zou denken dat ze daar van een liberale politicus een pluim voor krijgen. Vandaag worden ze nog net niet verdacht gemaakt. En dat allemaal op een moment dat er een wetsontwerp op tafel ligt dat de regering de macht geeft om eigenhandig verenigingen buiten de wet te stellen.
Ironie
Wie oproept om ideologisch geweld in te dammen doet er goed aan om afstand te nemen van het extremisme in het eigen spectrum van de links-rechtsas. Sociaaldemocraten moeten afstand nemen van extreemlinks geweld. Centrumrechts moet dezelfde discipline opbrengen ten aanzien van extreemrechts.
Het zou niet de eerste keer zijn dat Bouchez zelf een extremist wordt genoemd, zij het dus van de rechterkant. In rustiger tijden had je dat ironie kunnen noemen. We mogen er toch zeker van zijn dat Bouchez zelf antifascistisch is? Misschien moet hij dat voor de zekerheid nog eens bevestigen.
