Onze nieuwe F-35’s laten assembleren in Italië? Belgische industrie ziet kansen

Defensieminister Theo Francken (N-VA) heeft aan zijn Italiaanse collega Guido Crosetto gevraagd of nieuwe F-35’s voor de Belgische luchtmacht in Italië gemaakt kunnen worden. Agoria, de koepel van onze technologiebedrijven, ziet kansen. ‘Europa moet minder afhankelijk worden van de VS.’

In 2018 bestelde België 34 F-35’s bij het Amerikaanse Lockheed Martin. Die toestellen worden momenteel in de VS gebouwd, in Fort Worth in Texas. In een interview met Het Laatste Nieuws herhaalt minister van Defensie Theo Francken (N-VA) het voornemen uit het regeerakkoord om voor bijkomende gevechtstoestellen opnieuw de F-35 te kiezen.

‘We gaan geen tweede type bijkopen, daar is onze luchtmacht te klein voor’, zegt Francken in HLN. ‘Wel heb ik aan de Italiaanse minister van Defensie gevraagd of we de extra F-35’s in Italië kunnen produceren en niet in de VS. Dat zou ook Europese jobs opleveren. En er moet ook gepraat worden over extra economische compensaties en werkgelegenheid voor Belgische bedrijven.’

Wat vindt technologiekoepel Agoria van Franckens voorstel? Knack sprak erover met hun defensiespecialist, Pascal Acket van de Belgian Security and Defense Industry.

Goed idee om onze nieuwe F-35’s niet in de VS maar Italië te laten bouwen?

Pascal Acket: Ja. Europa moet minder afhankelijk worden van de Verenigde Staten, ook al gaat het hier om een Amerikaans product. Europa beschikt voor de F-35 over een eigen assemblage- en onderhoudsfaciliteit in Italië. Die is destijds in Cameri opgericht, bij de start van de productie van de F-35 voor Italië en Nederland. Lockheed Martin is daarvoor toen met het Italiaanse bedrijf Leonardo in zee gegaan.

De Fyra-treinstellen hebben Italië bij ons geen al te beste reputatie opgeleverd op het vlak van technologie.

Acket: Als Lockheed Martin Leonardo uitkiest als zijn partner om vliegtuigen te bouwen in Italië, ga ik ervan uit dat die door een heel technisch proces gegaan zijn, en dat Lockheed Martin er zeker van is dat Leonardo de juiste technologie in huis heeft om een top hightech gevechtsvliegtuig te bouwen.

Nieuwe toestellen in Italië laten assembleren moet extra Europese jobs opleveren?

Acket: Klopt. Er zal zeker een trickle-downeffect zijn. De assemblage zal gebeuren bij Leonardo in Cameri. Maar onderdelen zullen uit Europese landen komen – voor een belangrijk deel ook uit België.
Het feit dat België nu deze vraag heeft gesteld aan Italië – de Europese partner van de VS in dit dossier – wil zeggen dat wij actief gaan deelnemen aan het F-35-programma en heel zijn ecosysteem. Dat bestaat uit een combinatie van verschillende toeleveranciers en producenten. België wil zijn plaats daarin opeisen.

Aan de productie van de 34 bestelde toestellen verdient de Belgische industrie toch ook al iets?

Acket: Sabca, Sonaca en Asco mogen inderdaad nu ook al onderdelen leveren voor het F-35-programma. Dat gaat dan over composietonderdelen en elementen van de vleugels die hier in België gefabriceerd worden. En je hebt ook nog het onderhoud van de Belgische vloot. Er zijn dus al een aantal Belgische bedrijven die deelnemen aan het actuele F-35-programma.
Maar bij nieuwe contracten wil minister Francken nog meer participatie. Dat heeft hij ook zo in zijn beleidsverklaring gezegd. Bij de onderhandelingen met Lockheed Martin over een nieuwe bestelling zal dat zeker op tafel liggen: het participatiepakket moet omhoog.

Kunt u daar een getal op plakken? En hoeveel verdient de Belgische industrie vandaag eigenlijk aan de F-35’s?

Acket: Daar heb ik geen cijfers over. Belangrijk is vooral dat we er nog meer Belgische bedrijven bij kunnen betrekken. Hetzij als onderaannemer, hetzij als nieuwe deelnemer in het programma. Doelstelling moet zijn zo veel mogelijk Belgische bedrijven in de waardeketen van het F-35-verhaal te betrekken.
En dan kijk ik niet alleen naar bijkomende gevechtstoestellen voor België, maar naar alle toestellen die voor Europa nog aangekocht moeten worden. Het is belangrijk dat we ons als Belgische industrie daar kunnen positioneren in die waardeketen, ook voor leveringen aan andere Europese landen.

Waarom worden de huidige 34 F-35’s eigenlijk niet in Italië geassembleerd?

Acket: In ieder geval speelt de tijdslijn een rol: wanneer moeten de toestellen opgeleverd worden? Daarmee wordt rekening gehouden bij de keuze voor een productiecapaciteit. Mogelijk was er in Italië gewoon geen productiecapaciteit op overschot op het moment dat België die 34 toestellen bestelde.

Moét de assemblage per se in Italië blijven, of kan die ook naar een ander Europees land verhuizen?

Acket: Zo’n productie opzetten is heel kostenintensief. Dat kun je niet in elk land doen. Het is belangrijk dat we als Europa één assemblage- en onderhoudsfaciliteit uitbouwen.

Zou België niet beter investeren in een Europees gevechtstoestel in plaats van in extra F-35’s?

Acket: We hebben de F-35 nu eenmaal aangekocht, en contractueel zijn we daar de volgende dertig jaar aan gebonden. Wanneer we nu een een tweede capaciteit zouden aankopen naast die F-35, zouden we ook een tweede logistieke keten moeten uitbouwen én onze piloten op dat bijkomende toestel moeten opleiden. Dat is niet kostenefficiënt.
Europa kan zich nu beter concentreren op de ontwikkeling van de vervanger van de F-35, over 35 jaar. En daar zijn we al mee bezig, ook de Belgische industrie. Agoria brengt een aantal bedrijven samen om te werken aan die nieuwe technologie.

Hoe zal die nieuwe generatie gevechtstoestellen eruitzien?

Acket: Dat proberen we net uit te zoeken met verschillende werkgroepen en firma’s. We staan nu aan het begin van die moeilijke denkoefening. Je hebt er ook visionaire mensen voor nodig. Een mogelijke denkspoor zou kunnen zijn dat we gaan naar een vliegtuig zonder piloot, een soort droneachtig gevechtsvliegtuig. Zo’n nieuwe toestel moet in ieder geval gecertifieerd zijn tegen de tijd dat de F-35 vervangen moet worden.