De behandeling van de programmawet in de Kamer is een tijd stilgelegd. De oppositie – zonder Open VLD maar met Vlaams Belang – slaagde erin meer dan 50 stemmen te verzamelen om advies van de Raad van State te vragen over een reeks amendementen, waardoor de behandeling de facto stilligt.
Het gaat om een manoeuvre met verregaande gevolgen, want de programmawet bevat een reeks belangrijke hervormingen die de Arizona-regering wil doorvoeren (zoals de beperking van de werkloosheid in de tijd), maar ook fiscale maatregelen die op 1 juli moeten ingaan. De kans is klein – eigenlijk onbestaande – dat die op tijd zullen kunnen ingaan.
Kamervoorzitter Peter De Roover kondigde aan dat hij een spoedadvies zou vragen. In dat geval heeft de Raad van State maximaal vijf dagen om het advies af te leveren. Het is aan de Raad van State om te beslissen of hij de klus binnen die termijn kan klaren. En omdat er ruim meer dan honderd amendementen voorliggen, is dat twijfelachtig. Maar sowieso zal een stemming niet voor 1 juli kunnen plaatsvinden.
De vraag om advies kwam er pas na de hervatting van de plenaire vergadering na de middag. Bij de start van de vergadering om 10.00 uur was er nog onvoldoende volk van de oppositie aanwezig – er trok ’s morgens een vakbondsbetoging door Brussel en de linkse partijen tekenen daar doorgaans graag present.
Opvallend was wel de samenstelling van de oppositie die de stemmen leverde. Open VLD maakte daar geen deel van uit, maar het ging wel om een samengaan de van linkse partijen PS, Ecolo-Groen en PVDA met het uiterst-rechtse Vlaams Belang. Zoiets ligt sowieso gevoelig in Franstalig België, maar in de coulissen werd verzekerd dat de linkse partijen op voorhand geen overleg hebben gepleegd met Vlaams Belang. Ook daar werd bevestigd dat het niet om een gecoördineerde actie ging.
De reacties logen er in elk geval niet om en ook het volume ging meer dan eens door het dak. ‘Dit had ik niet zien aankomen. Dat Vlaams Belang, dat pretendeert de belangen van de Vlamingen te verdedigen, zich leent tot PS, Ecolo-Groen en PVDA om de beperking van de werkloosheid in de tijd te blokkeren, is een absolute schande’, laakte fractieleider Axel Ronse (N-VA). Hij richtte zich daarbij ook tot de linkse partijen: ‘jullie gebruiken Vlaams Belang om jullie extreem-linkse agenda door te duwen.’
Anja Vanrobaeys (Vooruit) had het ook over een beschamend schouwspel. ‘Met dit circus straft de oppositie maar één groep mensen: pleegouders die nu al enorm uitkeken naar hun ouderschapsverlof vanaf 1 juli (een maatregel in de programmawet, nvdr). Dit zijn pure politieke spelletjes van PVDA, Groen en Vlaams Belang’, hekelde ze. Eenzelfde geluid viel ook te horen bij CD&V. Fractieleidster Nawal Farih vond dat de oppositie niet alleen de Kamer saboteert, ‘maar de hele samenleving’, en zich overgeeft aan politieke spelletjes.
Ze kreeg echter het deksel op de neus. De PS – gevolgd door de anderen – begon herhaaldelijk ‘abortus’ te scanderen. Daarmee verwezen ze naar de versoepeling van de abortuswet die CD&V samen met N-VA en Vlaams Belang jaren geleden keer op keer blokkeerde door adviezen aan de Raad van State te vragen. Het is niet de eerste keer dat de oppositie naar dit wapen grijpt om minstens tijdelijk wetgeving tegen te houden. Andere voorbeelden waren de Pandemiewet en de wet op de Gegevensbeschermingsautoriteit in de vorige legislatuur.
‘Dit was broddelwerk’, vatte Barbara Pas (Vlaams Belang) de steun van haar fractie samen. ‘Wij zijn voor de beperking van de werkloosheid in de tijd, maar hier ontbreken sociale correcties. Jullie laten de mantelzorgers in de steek.’ ‘Wij zijn ook teleurgesteld’, klonk het bij Stefaan Van Hecke (Groen). ‘Het regeerakkoord bepaalt dat 55-plussers uitgezonderd worden van die maatregel, maar blijkbaar valt maar 18 procent onder die bescherming.’
Raoul Hedebouw (PVDA) trok als laatste alle registers open tegen de maatregelen van Arizona. Hij laakte onder meer de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd, maar ook bijvoorbeeld het uitstel van de indexering van de pensioenen.
In elk geval is het een fors manoeuvre van de oppositie. Het valt op dat de verhoudingen tussen meerderheid en oppositie de laatste weken niet opperbest zijn, om het voorzichtig uit te drukken. Het gaat bijvoorbeeld over de weigering om hoorzittingen te organiseren. Dat uitte zich al door moeilijkheden om stemafspraken te maken bij afwezigheid van leden van de meerderheid.
Open VLD deed in elk geval niet mee. ‘Wij willen faire, krachtige en feitelijke oppositie voeren’, legt fractieleider Alexia Bertrand uit. ‘Ons land wacht op hervormingen. De begroting moet op koers worden gehouden: er is de voorbije maanden genoeg tijd verloren. Ja, de teksten zijn absoluut voor verbetering vatbaar. Net daar moet het debat over gaan. Maatregelen zoals de tijdelijke beperking van de werkloosheidsuitkeringen zijn dringend en noodzakelijk. Ze mogen niet opnieuw worden uitgesteld.’