De Boerenbond is in haar nopjes met het Vlaams Klimaatplan. De ‘solidarisering’ van 500.000 ton CO2-uitstoot is daar niet vreemd aan.
Vijfhonderdduizend vluchten naar New York en terug. Tijdens het parlementaire debat over het Vlaams klimaatplan probeerde oppositielid Aimen Horch (Groen) de uitkomst voor de landbouw tastbaar te maken. Tegenover het oorspronkelijke klimaatplan uit 2023 mag de sector 500.000 ton CO2 meer uitstoten.
Tussen vandaag en 2030 mikt de Vlaamse regering onder impuls van Vlaams klimaatminister Melissa Depraetere (Vooruit) op een daling van ongeveer 10 megaton CO2-equivalenten (een megaton is een miljoen ton). Die oefening wordt verdeeld onder vijf sectoren: transport, gebouwen, industrie, afval en landbouw.
Een verschuiving van 500.000 ton CO2 (of 0,5 megaton) weg van landbouw mag significant genoemd worden. Niet alleen in absolute, maar ook in relatieve termen.
De grootste ‘verliezer’? De sector gebouwen. Dat zijn bijvoorbeeld overheidsgebouwen, maar vooral de woningen van de Vlaming. De renovatieplicht, die al bestond vóór het aantreden van de huidige Vlaamse regering, is een van de speerpunten. Nieuwe eigenaars van ‘energieverslindende woongebouwen’ met een EPC-label E of F zijn verplicht om binnen de 5 jaar na aankoop de woning te renoveren tot minimaal EPC-label D.
Met de veelbesproken taxshift van de elektriciteits- naar de gasfactuur, hoopt de huidige Vlaamse regering mensen warm te maken voor de switch van gas naar elektriciteit – denk aan het installeren van een warmtepomp. Experts stellen zich evenwel vragen bij de doeltreffendheid.
Een ‘pijnloos’ Vlaams klimaatbeleid: een illusie of is het mogelijk?
Solidariseren van CO2: wat betekent dat?
Op partijpolitiek vlak betekent dit dat klimaatminister Depraetere, die ook bevoegd is voor Wonen, in haar eigen beleidsdomeinen aan de bak moet. CD&V-minister van Landbouw Jo Brouns verzacht de pil voor ‘zijn’ sector. Tussen nu en 2030 moet de sector weliswaar een bijkomende inspanning van 0,845 megaton doen. Maar het had ook erger kunnen zijn.
De Boerenbond, de Vlaamse vereniging voor boeren, liet zich dan ook ‘voorzichtig positief’ uit over het klimaatplan.
‘Er is eindelijk geluisterd naar onze herhaaldelijke oproepen.’
Volgens Boerenbond-voorzitter en ex-CD&V-parlementslid Lode Ceyssens ‘is er eindelijk geluisterd naar onze herhaaldelijke oproepen om de nieuwe klimaatdoelstellingen voor de land- en tuinbouwsector haalbaarder te maken’.
Op de website van de Boerenbond wordt er expliciet verwezen naar het feit dat de halve megaton wordt ‘gesolidariseerd’ op aangeven van Jo Brouns.
Het werkwoord ‘solidariseren’ is niet alledaags. Gevraagd aan het kabinet-Brouns wat dat precies betekent, antwoordt een woordvoerder als volgt: ‘Dit is géén rechtstreekse transfer van inspanningen of budgetten, maar een herverdeling binnen het bredere klimaatbeleid, in functie van haalbaarheid en draagkracht. Er zijn namelijk een aantal sectoren waar door het huidige, of beperkt bijkomende beleid, meer gebeurt.’
Eenzelfde geluid op het kabinet-Depraetere. Alles begint bij het uitgangspunt, klinkt het. Was het klimaatplan van 2023 een degelijk plan? Volgens Depraetere niet.
Een zeer geslaagd 11 juli-feestje, maar geen polonaise voor het Vlaamse Klimaatplan: beluister hier de nieuwe podcast van Knack en Trends Z
Geen klimaatplan, maar een ‘brainstorm’
Groen-parlementslid Aimen Horch fronst de wenkbrauwen bij die uitleg. ‘Als lobbygroepen als de Boerenbond, maar ook de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka, positief reageren, dan weet je dat het plan onder de lat gaat – zeker aangezien de rest van bevolking zich grote vragen stelt. Ook al spreken ze het tegen: ja, er is verschoven met doelstellingen tussen sectoren. Vooruit heeft moeten accepteren dat de Vlaamse regering weinig zal doen op klimaatvlak.’
‘Als lobbygroepen als de Boerenbond, maar ook de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka, positief reageren, dan weet je dat het plan onder de lat gaat.’
Bij gebrek aan een degelijke becijfering van het huidige plan, spreekt Horch ook liever niet over een klimaatplan, maar over een ‘brainstorm’.
Benjamin Clarysse, coördinator beleid en projectwerking bij de Bond Beter Leefmilieu (BBL), kijkt naar het politieke gewicht van Depraetere in de regering. ‘Als klimaatminister moet ze de voltallige regering klimaatmaatregelen laten uitvoeren. Dat is niet gelukt. Ze stond met haar rug tegen de muur en moest goed nieuws brengen voor het reces. Rond haar eigen bevoegdheden heeft ze een goednieuwsshow opgevoerd, en de andere partijen vonden dat oké.’
Industriële veestapel
De BBL vindt de taxshift een goede maatregel, maar te weinig. Volgens de huidige plannen zal het niet lukken om, bijvoorbeeld, de glastuinbouw volledig en tijdig te laten omschakelen van gas naar elektriciteit. Er is nochtans veel goodwill onder landbouwers, zegt Clarysse.
Dat er totaal niet wordt ingezet op de inkrimping van de industriële veestapel, kan er bij Clarysse niet in – al verwijst het kabinet-Depraetere naar het bestaande stikstofakkoord, dat mikt op een vermindering.
‘Het klimaatplan bevestigt de machtige positie van Jo Brouns in de regering’, zegt Clarysse. ‘En dat terwijl dit ook slecht nieuws is voor de sector. Ze zullen blijven investeren in foute dingen, zoals grotere stallen. Op den duur stevent de landbouw af op een muur.’
Daar is Brouns het niet mee eens. ‘De suggestie dat landbouw in dit klimaatplan wordt ontzien, klopt simpelweg niet. Wat niet gebeurt, is iets beloven wat we niet kunnen waarmaken. De klimaatdoelen worden wél gehaald, maar met haalbare en betaalbare maatregelen. Net dat is goed bestuur: verantwoordelijkheid nemen, maar de eigen voedselproductie niet de nek omwringen.’