In een weinig opbeurende, maar strijdvaardige regeringsverklaring verdedigde premier Bart De Wever (N-VA) zijn regering. De geest van oud-premier Jean-Luc Dehaene (CD&V) was overduidelijk aanwezig.
‘Met de hervormingen en saneringen die deze regering doorvoert, is het juiste pad ingeslagen. Maar de tocht is nog moeilijk en lang.’ De knipoog van Bart De Wever was zelfs niet subtiel. In zijn regeringsverklaring voor de Kamer spiegelde de N-VA-premier zich woensdag opnieuw aan de figuur van Jean-Luc Dehaene, de bekendste loodgieter uit de geschiedenis van België. Dehaenes oneliner ‘de tocht is moeilijk, de gids ervaren’ wordt gerecycleerd door zijn Vlaams-nationalistische opvolger.
Meer nog: eigenlijk claimde De Wever dat zijn inspanning – van de hervormingen in de werkloosheid en de pensioenen tot het jongste begrotingsakkoord van 9,2 miljard euro – nog straffer is dan die van Dehaene. ‘Ik durf te stellen dat we vandaag voor een nog grotere uitdaging staan dan in de jaren 90’, aldus De Wever. De groei, de economische hefbomen, de demografie, de vrede in Europa: het was allemaal rooskleuriger in de tijd van Dehaene. ‘Het maakt dat de uitdaging waarvoor we nu staan, ongezien is in onze recente geschiedenis.’
Vooruit vergeet te klappen
In een weinig opbeurende, maar strijdvaardige toespraak somde De Wever de Arizona-werven op. Ondanks de tegenzittende omstandigheden (‘A recipe for disaster’) kon de regering beslissen – weliswaar zes weken te laat. Steevast kreeg hij daarvoor de handen op elkaar van de Kamerleden van de meerderheid: N-VA, MR, Vooruit, CD&V en Les Engagés. Al klapten de Vlaams-nationalisten – weinig verrassend – het luidst en het meest.
Vooruit vergát zelfs te applaudisseren bij het luikje over de ‘sterkste schouders’. Dat kwam misschien door het summiere gehalte ervan. De Wever haalde de verdubbeling van de effectentaks aan, maar sprak in dat gedeelte uitsluitend in het Frans. Kans verkeken voor de troepen van Conner Rousseau.
‘Tegen 2030 zullen werkenden gemiddeld kunnen rekenen op ongeveer 1000 euro netto extra per jaar’
De twijfel rond Vandenbrouckes re-integratieplan
Een rode draad was de onvermijdelijkheid van zijn plannen. ‘Deze hervormingen zijn niet leuk, maar dienen het algemeen belang.’ Met die andere rode draad – werk – verwees hij trots naar de beperking van de werkloosheid in de tijd (‘Een uitkering moet een trampoline zijn, geen hangmat’) en de aanpak van langdurig zieken.
Op papier zet minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) binnen enkele jaren 100.000 arbeidsongeschikten terug aan het werk. Zijn re-integratie van langdurig zieken moet zo’n 2 miljard euro opleveren, de grootste brok van alle ingrepen op de uitgavenzijde. De vaderlandse budgettaire hoop rust op de schouders van een 70-jarige socialist.
Maar experts twijfelen of Vandenbroucke niet meer dan een kortstondig schokeffect zal realiseren. Door het eerste ziekteattest maar drie weken geldig te verklaren, moeten mensen met, bijvoorbeeld, een burn-out al snel opnieuw naar de dokter. De erkenning tot arbeidsongeschiktheid moet ieder jaar vernieuwd worden. Wie dat niet doet, verliest de uitkering (ziektes als kanker krijgen weliswaar een uitzondering). Of dat het genezingsproces ten goede komt, is voer voor debat.
1000 euro meer
De Wever raakte ook kort dat andere gevoelige onderwerp aan: de index. Het gaat om een aftopping van de index in 2026 en 2028. Lonen boven 4000 euro bruto krijgen er in die jaren maximaal 80 euro bruto bij. Maar het is nog altijd niet duidelijk of de lonen van de 600.000 bedienden in het paritair comité in januari nog normaal geïndexeerd worden, of al worden afgetopt. De broodnodige wetgeving nog voor het einde van het jaar goedkeuren lijkt een brug te ver voor het parlement.
Ondertussen staat de telefoon van de hr-bedrijven roodgloeiend. Werkgevers, die de helft van de indexering toch moeten doorstorten naar de overheid, raken er niet uit.
‘De hervormingstrein zal door het parlement razen’, zegt N-VA-fractieleider Axel Ronse tegen Knack. Maar de timing van de stemming van de nodige wetten wordt de komende dagen pas duidelijk.
Daartegenover houdt De Wever het publiek een hoger nettoloon voor, met een fiscale hervorming die gedeeltelijk wordt uitgesteld tot 2030. ‘Tegen 2030 zullen werkenden gemiddeld kunnen rekenen op ongeveer 1000 euro netto extra per jaar’, aldus De Wever.
Die vooruitblik is meegenomen, zeker nu de prijs van aardgas zal stijgen. Want behalve de verhoging van de fiscale accijnzen besliste de Vlaamse regering eerder ook al om de taksen te verhogen. Binnenkort dreigt er ook een effect door de Europese ETS2-regeling (de nieuwe Europese koolstoftaks). Aan het einde van de rit weten consumenten niet meer welke regering verantwoordelijk is voor welke prijsverhoging.
Fraudeurs versus brave belastingbetalers
Donderdag volgt het debat. Oppositiepartijen Vlaams Belang en Open VLD wetten de messen. Zij zien een belastingregering (‘BDW is BTW’) die via ‘Money Control’ elke burger als mogelijke fraudeur ziet. Aan de andere kant staan PVDA, PS en de Groenen klaar om te benadrukken hoe oneerlijk de regering te werk gaat ‘door in de verkeerde zakken te zitten’.
Daartegenover staat de meerderheid. Volgens Ronse ‘ontvet Arizona de overheid en ontmantelt ze de PS-staat’. CD&V-fractieleider Nawal Farih wijst op de ‘menselijke en rechtvaardige’ maatregelen zoals de strijd tegen de uitwassen van managementvennootschappen en het volledig laten meetellen van ziekte bij de berekening van de pensioenmalus. ‘Ook halen we geld bij fraudeurs die valsspelen ten koste van brave belastingbetalers.’
Vooruit-fractieleider Oskar Seuntjens beseft dat hij geen leuk nieuws brengt. ‘Maar ik krijg heel wat positieve reacties, via berichtjes en dm’s, over alle sociale dingen die wij hebben kunnen redden, als enige linkse partij in de regering.’
Kakia of Aretè
Daarom kijkt De Wever vooruit. Om het ‘rotten te doen stoppen’ volstaat een regeerperiode niet. Om het met de woorden van Winston Churchill te zeggen: ‘This is not the end. It is not even the beginning of the end. But it is perhaps the end of the beginning.‘
Het project-De Wever duurt tien jaar. Geen onlogische keuze van De Wever, want het budget van alle overheden samen is, tegen het einde van deze regeerperiode, op weg naar een tekort van 5 procent van het bbp, ver boven het Europese doel van 3 procent. Tegelijkertijd is zo’n vooruitblik allerminst een garantie op electorale beloning – ook de Vivaldi-regering van Alexander De Croo (Open VLD) wilde een decennium regeren.
In zijn regeerverklaring haalde hij er een Griekse mythe over Hercules bij. Die kon kiezen tussen twee paden: de zondige, schijnbaar gemakkelijke weg van Kakia of de ‘steile, smalle en moeilijke weg van Aretè die leidt naar waarlijk geluk’.
U mag eens raden welk pad De Wever verkiest. ‘We kozen niet voor gemakzucht, maar wel voor de herculeaanse klus van een meerjarenbegroting.’
Uiteindelijk zou Hercules de Olympus bereiken en zich onder de goden voegen, maar op de Olympus is België nog niet. De Wever week even af van zijn geschreven speech om eraan toe te voegen ‘dat ik hier niet met een goddelijk gevoel sta’. Maar dus wel met zin voor vergelijking met die andere mythische figuur: Jean-Luc Dehaene.
‘Bart De Wever doorstaat de vergelijking met Jean-Luc Dehaene’