Vlaamse huisartsen roepen op om langdurig werklozen die hun uitkering zullen verliezen niet zomaar naar de huisarts te verwijzen. De N-VA installeert zelfs een soort meldpunt voor dokters.
‘De eerste maanden van het jaar zullen bijzonder belastend zijn voor de huisartsen.’ Maaike Van Overloop, voorzitter van huisartsenvereniging Domus Medica, houdt haar hart vast. Vanaf 1 januari treedt immers het ‘koninginnenstuk’ van de federale regering in werking: de beperking van de werkloosheid in de tijd. In totaal zullen zo’n 190.000 Belgen hun werkloosheidsuitkering verliezen.
Dat proces verloopt in golven. Specifiek in Vlaanderen riskeren 28.000 mensen hun uitkering te verliezen in de eerste zes maanden van 2026, stelt de Vlaamse arbeidsbemiddelingsdienst VDAB.
Ter voorbereiding van die big bang werden tal van maatregelen getroffen. Van jobbeurzen van de VDAB, over dispatchingcentra bij lokale OCMW’s, tot infosessies door de vakbonden. In de eerste plaats wordt ingezet op activering. Ongeveer een derde van de langdurig werklozen zou dan weer in aanmerking komen voor een leefloon. Maar tal van mensen die al jaren werkloos waren, kregen ook te horen dat ze beter eerst langs de huisarts gaan.
Dat is logisch, zegt professor sociaal beleid Wim Van Lancker (KU Leuven). Een deel van de mensen die vandaag in de werkloosheid zit, zal vermoedelijk in aanmerking komen voor de ziekteverzekering. ‘De besparing dankzij de hervorming wordt dus te hoog ingeschat, want we zullen ook meer langdurig zieken krijgen – en die groep is met ruim 500.000 mensen al enorm.’
Heftig griepseizoen
Van Overloop vreest een ‘enorme druk’ op de huisartsen. ‘Wij hebben hiervoor gewaarschuwd bij het aankondigen van de maatregelen. We roepen alle instanties op om niet zomaar naar de huisarts te verwijzen. Het is beter om mee te kijken naar wat echt nodig is voor de mensen die nu dreigen zonder inkomen te vallen. Mensen voelen zich veel gezonder en minder depressief als ze kunnen bijdragen aan de maatschappij. Dát moet voor iedere organisatie de basisgedachte zijn.’
Huisartsen staan voor een perfecte storm. Ook in de strijd tegen langdurig zieken kijkt de federale regering naar hen. Tegen 2030 wil minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) dat er 100.000 langdurig zieken minder zijn dan voorspeld. Meerdere van die maatregelen beginnen in 2026.
‘Er nadert ook een heftig griepseizoen, met minder vaccinatiebereidheid dan voor covid’, zegt Van Overloop. ‘Dat vergt een continue evenwichtsoefening tussen wie echt ziek is en snel hulp nodig heeft, en wie eigenlijk een intensiever begeleidingstraject zoekt.’
Van Overloop doet nog een oproep: ‘We vragen ook aan alle mensen die nu aankloppen bij de huisartsen om respect te hebben voor de beperkte mogelijkheden. De huisarts kent jou het beste en weet vaak echt wat je nodig hebt, ook als dat antwoord niet is wat je verwacht.’
Kliklijn
Ook vanuit de politiek kwamen er al reacties. In een opmerkelijke boodschap op sociale media lanceerde N-VA-fractieleider Axel Ronse een meldpunt – volgens critici een soort kliklijn. Hij roept dokters op om anonieme meldingen door te sturen wanneer langdurig werklozen op advies van de vakbond langskwamen om zich ziek te laten verklaren. ‘Stuur die gerust geanonimiseerd (zonder naam patiënt) door. We maken een dossier aan.’
Tegen Knack zegt Ronse dat hij tientallen reacties ontving, al valt de echtheid van de meldingen voorlopig niet te verifiëren. ‘Ik kreeg zelfs een bericht van een adviserend arts die met de dood werd bedreigd omdat die weigerde in te gaan op de vraag om iemand arbeidsongeschikt te laten verklaren’, zegt Ronse. ‘Het is vreselijk voor die dokters die op die manier tijd verliezen met nutteloze consulten.’
Vanuit BVAS, het Vlaams Artsensyndicaat, wordt de oproep van Ronse evenwel niet ondersteund. ‘Wij gaan hier geen politiek spel van maken’, zegt bestuurder Jos Van Hoof. ‘Wij zorgen er eerst voor dat we kijken welke grote stenen er in de kruiwagen liggen van die mensen die langdurig werkloos of werkonbekwaam zijn. Wij willen een maatschappij van mensen die voor elkaar zorgen en elkaar niet stigmatiseren.’