Hoeveel langdurig werklozen verliezen hun uitkering? Niemand die het exact weet

145.000 mensen dreigen hun werkloosheidsuitkering te verliezen op 1 januari, zegt de socialistische vakbond ABVV. Dat is aanzienlijk meer dan het eerder gecirculeerde cijfer van 100.000. ‘Er zijn nog veel onzekerheden,’ klinkt het binnen de federale regering.

Het ABVV trekt naar het Grondwettelijk Hof tegen de geplande beperking van de werkloosheidsduur. Hoewel er nog geen goedgekeurde wettekst is, kondigt de vakbond al juridische actie aan. Volgens haar gaat de regering-De Wever met het plan om uitkeringen na twee jaar te beëindigen in tegen het zogenaamde standstillbeginsel, dat verworven sociale rechten beschermt. Het aantal getroffen mensen ligt volgens de vakbond een pak hoger dan gedacht.

Werkloosheid beperken in de tijd? ‘Financiële prikkels werken het best als mensen nog maar kort werkloos zijn’

Opvallend verschil in cijfers

In zakenkrant De Tijd stelt de vakbond dat de maatregel, die op 1 januari 2026 zou ingaan, zo’n 145.000 mensen zou treffen. Dat is maar liefst 45 procent meer dan de eerder genoemde 100.000. Daarmee lijkt de regering zich fors te hebben misrekend. De groep extra getroffenen is vergelijkbaar met de bevolking van een stad als Dendermonde of Turnhout.

Navraag leert dat eigenlijk niemand echt weet hoe de vork in de steel zit. De schatting van het ABVV is en blijft een schatting, bevestigt woordvoerder Daan Nelen. ‘Wij weten hoeveel van onze leden werkloos zijn, maar van de andere vakbonden weten we dat niet. Op basis van ons marktaandeel – wij betalen 45 procent van de langdurig werklozen – hebben we de cijfers geëxtrapoleerd.’

Een belangrijk element zijn de 55-plussers. De Arizona-coalitie wil hen grotendeels ontzien — althans, zij die minstens dertig jaar gewerkt hebben en elk van die jaren minstens 156 dagen actief waren. ‘Maar zulke mensen zijn er onmogelijk precies uit te filteren,’ aldus Nelen. ‘We kennen het beroepsverleden niet tot in detail.’

Daarom zijn ook langdurig werkloze 55-plussers grotendeels meegeteld in het totaal van 145.000. ‘We hebben wel een veiligheidsmarge ingebouwd: we haalden dertig procent van de 55-plussers en twintig procent van de min-55-jarigen uit de berekening.’

Daarnaast telt het ABVV ook deeltijds werkenden met een inkomensgarantie-uitkering mee. Dat zijn werklozen die het werk deeltijds hervatten en die onder bepaalde voorwaarden bovenop hun loon een uitkering van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) ontvangen. ‘Ook voor hen verdwijnt die aanvullende uitkering,’ aldus Nelen.

‘Terzake gaf hem 20 minuten over werkloosheid, maar Bert Engelaar klaagde nog over de media’

Ook het ACV komt niet tot precieze cijfers

De christelijke vakbond ACV komt uit op een schatting van 120.000 mensen. ‘Ook wij beschikken niet over exacte cijfers,’ zegt woordvoerder David Vanbellinghen. Volgens het ACV doet de regering heel flou over oudere werklozen.

‘In de perceptie leeft dat alle 55-plussers zijn vrijgesteld, maar dat klopt niet. We hebben via een omweg geprobeerd te berekenen hoeveel 55-plussers hun uitkering dreigen te verliezen. Dat deden we via het aantal werkzoekenden van wie de uitkering gefixeerd is — een statuut dat doorgaans geldt voor wie minstens 25 jaar heeft gewerkt, want die cijfers kennen we.’ Op die manier kwam het ACV op 20.000 extra getroffen mensen.

‘Net omdat het zo moeilijk is om het loopbaanverleden van iedereen precies te reconstrueren, voorspellen wij dat de RVA veel bijkomend werk zal krijgen,’ zegt Vanbellinghen. ‘De deadline van 1 januari lijkt ons moeilijk haalbaar.’

Wat zegt de regering?

Waarom lijkt de regering het aantal getroffen personen te onderschatten? ‘Dat doen we niet,’ zegt het kabinet van minister van Werk David Clarinval (MR). ‘We hebben nooit beweerd dat het aantal van 100.000 een sacraal cijfer was.’

Waarom circuleert dat cijfer dan toch? ‘Enkele weken geleden vroeg een journalist ons hoeveel langdurig werklozen onder de 55 jaar er zijn,’ zegt woordvoerder Koen Peumans. ‘Dat cijfer hebben we toen meegegeven.’ Daarop werd het verspreid in de media.

Het cijfer van 100.000 bevat dus geen 55-plussers die niet aan de voorwaarden voldoen om hun uitkering te behouden. Tegelijk wél inbegrepen in dat cijfer: kunstenaars en mensen die een knelpuntopleiding volgen — categorieën waarvoor in het paasakkoord werd beslist dat hun uitkering behouden blijft. Die mensen zouden dus niet meer mogen meetellen.

Bovendien zijn de wetteksten voor de hervorming nog niet finaal. ‘Er zijn nog veel onduidelijkheden,’ zegt Peumans. ‘De regering is zich ervan bewust dat de RVA methodologisch veel werk zal hebben. Net daarom geven we hen tijd tot 1 januari.’