Minstens 250 euro per gezin zal de nieuwe Europese koolstoftaks kosten. Maar anders dan het jongste klimaatplan van minister Melissa Depraetere (Vooruit) zal de Europese richtlijn misschien wél een verschil maken in de strijd tegen de opwarming van de aarde.
Maar liefst 18 Europese landen hebben een niet mis te verstane oproep aan de Europese Commissie ondertekend. De lidstaten, waaronder ook België, vragen een herziening van de zogenaamde ETS2-richtlijn, een regel die alle EU-landen zal verplichten om groene belastingen te heffen op energieverbruik voor gebouwen, transport en kleinere bedrijven.
Voor de Belgen zou de nieuwe koolstoftaks finaal neerkomen op een meeruitgave tussen de 250 en de 400 euro per jaar en per gezin, en dat vanaf 2027, het jaar waarin het systeem van start zou gaan. De brief, die de scherpste kantjes van ETS2 wil afvijlen, circuleert al maanden maar duikt opnieuw op in de slipstream van het binnenlandse klimaatdebat.
Europese stommiteit
De kritiek komt van alle kanten. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez maakt zoals gebruikelijk het meeste misbaar. Hij wil de effecten niet gewoon milderen, hij wil helemaal af van die Europese richtlijn. Hij noemt ETS2 ‘een Europese stommiteit’, en is ervan overtuigd dat de richtlijn de industrie alleen zal wegjagen, en op geen enkele manier de planeet zal redden. Hoe Bouchez de overstromingen, de dodelijke hitte of de extreme droogte wél wil tegengaan, blijft onduidelijk.
Een paar honderd euro extra belastingen per jaar, dat vooruitzicht doet zelfs de meest klimaatvriendelijke politici op hun benen trillen. Denk aan de gilets jaunes, de actievoerders die zeven jaar geleden na de brutale lancering van een benzinetaks frontaal botsten met de Franse regering. Of aan de Turteltaks, die het einde betekende van de politieke carrière van Open VLD-politica Annemie Turtelboom. De accidenten met ecotaksen allerhande hebben hun sporen nagelaten.
Brevet van onvermogen
Al in 2007 gaf de sociaaldemocraat Bruno Tobback, toenmalig minister van Leefmilieu, zichzelf een brevet van onvermogen: ‘Ik ken de oplossingen voor het klimaatprobleem. Alleen weet ik niet hoe ik daarna nog herkozen raak.’ Het klimaatcynisme is de slordige twintig jaar daarna alleen maar groter geworden. Met de nieuwe klimaatminister, Melissa Depraetere, ook van Vooruit, is de parler vrai van Tobback vervangen door een twijfelachtige goednieuwsshow.
Een week terug stelde Depraetere haar conceptnota over het Vlaamse Energie- en Klimaatplan (VEKP) voor. Voor de goede orde: dat is dus iets anders dan de ETS2-richtlijn die – terecht, maar met opmerkelijk gemak – een Europees initiatief wordt genoemd. Vlaamse klimaatplannen, zoals de conceptnota, mogen vooral géén geld kosten.
Met minister Melissa Depraetere, ook van Vooruit, is de parler vrai van Bruno Tobback vervangen door een twijfelachtige goednieuwsshow.
Gegoochel met belastingen
En dus pakte Depraetere samen met de minister van Mobiliteit, de minister van Landbouw én de minister-president vorige week uit met een kleine taxshift van elektriciteit naar gas. Die shift heet pijnloos te zijn, want Depraetere belooft de gasfactuur niet duurder te maken. Versta: er komt een beetje gegoochel met belastingen, en de factuur moet betaald worden door ‘Europa’. ‘Haalbaar en betaalbaar’ is het Vlaamse devies als het over het klimaat gaat. Het klimaatplan van minister Depraetere is haalbaar, betaalbaar en verticaal klasseerbaar.
In een heftig debat in het Vlaams Parlement over de conceptnota konden de groenen vorige week hun duivels ontbinden – ja, die hebben ze blijkbaar dan toch nog. Groen-parlementslid Aimen Horch noemde het plan van Depraetere ‘een taakje van iemand van het laatste middelbaar’. Het plan schiet tekort in vergelijking met de Europese doelstellingen, terwijl een reeks andere landen die wél halen. Horch wees erop dat de conceptnota amper cijfers bevat – dat klopt. En hij had het over een geschenk van 500.000 ton extra CO2-uitstoot voor de landbouw. Ook daar is iets van aan. De winnaar van dit klimaatplan is niet het klimaat, maar minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V).
De winnaar van dit Klimaatplan is niet het klimaat, maar minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V).
Ecosocialisme
In vergelijking met de ETS 2-richtlijn – die dus wél geld zal kosten – is het Klimaatplan van de Vlaamse regering een storm in een glas water. De taxshift van elektriciteit naar gas wordt begroot op ocharme enkele tientallen euro. Melissa Depraetere zal blij zijn met de brief over de Europese koolstoftaks. De oproep zorgt voor afleiding, weg van haar aan frietjes gehakte Klimaatplan. Bovendien pleit de brief expliciet voor sociale compensaties voor de lage inkomens, toch zo’n beetje de bestaansreden van een socialist.
Het zou het ideale moment zijn om het ecosocialisme nog eens van stal te halen, een concept waar PS-voorzitter Paul Magnette ooit een heel boek aan heeft gewijd. Maar het is met het ecosocialisme zoals met de politieke moed in het algemeen: er wordt bij tijden veel over gepraat, maar er is weinig van te merken.
Van de hittedoden aan het klimaatfront ondertussen geen nieuws.
