Na bijna een kwart eeuw discussie over de Brusselse politie is de kogel door de politieke kerk: er komt een fusie van de zes bestaande zones. Professor Herman Matthijs lijst tien punten op in deze analyse.
1. Vlaams enthousiasme, Franstalige terughoudendheid
Deze doorbraak wordt veel meer bejubeld in Vlaanderen dan door de Franstaligen. De reden ligt voor de hand: de Vlaamse politiek heeft geen invloed op het bestuur van de Brusselse gemeenten.
2. Een politiecollege van 19 burgemeesters?
Het politiecollege zou bestaan uit de 19 burgemeesters van Brussel, met daaruit, via een roterend systeem, een vast bureau voor de dagelijkse leiding. Dat versterkt de macht van de 19 Franstalige Brusselse burgemeesters (9 PS, 4 MR, 4 Les Engagés, 2 DéFI). Of dat beter zal werken dan vandaag, is twijfelachtig.
De ééngemaakte brandweer wordt ook al bestuurd los van deze gemeentelijke baronieën. Als men de zones dan toch terecht fuseert, zou het logischer zijn om het politiecollege onder te brengen bij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Die rol kan opgenomen worden door de vijf Brusselse ministers, met een leidende rol voor de leden bevoegd voor Binnenlandse Zaken en Justitie. Belangrijk is dat deze bevoegdheden taalkundig evenwichtig verdeeld zijn. Dat zou zowel efficiëntie als budgettaire besparing opleveren.
3. Naar een gewestelijk toezicht
De huidige politieraden zouden verdwijnen. Die hebben nergens echt bijgedragen aan het politioneel beleid. Voor Brussel zou het Hoofdstedelijk Parlement die rol kunnen overnemen. Bijvoorbeeld via een toezichtsraad samengesteld uit leden van het Parlement van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (5) en van de Franse Gemeenschapscommissie (COCOF) (20). Zo krijgt het politieel beleid een gewestelijker visie.
4. Zes korpschefs, één nieuwe sheriff
De zes Brusselse korpschefs zullen niet gelukkig zijn met het fusieplan. Wie wordt de nieuwe Brusselse sheriff? En krijgt die een taalkundige adjunct?
5. 6.200 personeelsleden onder één commando
De meer dan 6.200 personeelsleden kunnen beter worden aangestuurd vanuit een centraal commando, zodat er een echte metropolitane politie ontstaat. Ook de Brusselse brandweer wordt centraal aangestuurd. De hulpagenten kunnen eventueel bij de burgemeesters blijven.
6. Budget: 55 miljoen euro – of meer?
Er gaat 55 miljoen euro naar de verplichte fusie, gespreid over vijf jaar. Daarnaast is er geld voor vrijwillige fusies in Vlaanderen, Wallonië en het Duitstalig gebied. Overname van de 30 miljoen euro schulden van de zes Brusselse zones lijkt vervat in dat bedrag. Ook het federale EU-fonds voor Brusselse veiligheid – nog eens circa 55 miljoen euro – mag niet worden vergeten.
7. KUL-normen naar de schroothoop
De zogeheten KUL-normen, die de personeelsbehoefte berekenen op basis van theoretische parameters, kunnen afgevoerd worden. Objectief tellen enkel oppervlakte en inwonersaantal. Brussel telt 1,2 miljoen inwoners op slechts 161 km². Vandaar dat federale parameters hier falen. Zou het niet logischer zijn om het federale budget van 1,288 miljard euro voor lokale politie te verdelen in een vaste enveloppe? Bijvoorbeeld: Vlaanderen 59%, Wallonië 30%, Brussel 10%, Duitstalige Gemeenschap 1%.
8. Rechtspersoonlijkheid voor politiezones
Dat de politiezones rechtspersoonlijkheid krijgen, is een positieve evolutie.
9. Adviezen: wat kan er nog wijzigen?
Dit voorontwerp van wet moet nog langs tal van adviesorganen: de Raad van State, het controleorgaan politionele informatie, de Algemene Inspectie van de politie, het college van procureurs-generaal, de federale politieraad en de representatieve verenigingen van steden en gemeenten. Het wordt dus uitkijken naar hun impact op de uiteindelijke tekst. Worden ook de ministers van Justitie van de deelstaten betrokken bij het advies van het college van procureurs-generaal?
10. En de federale politie dan?
Tenslotte is er de kwestie van de ondergefinancierde federale politie. Wordt daar nog aandacht aan besteed, of blijft de focus liggen op de lokale politie met haar sterke politieke verankering in diverse parlementen?
Conclusie
Het is de verdienste van MR-minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin dat hij dit dossier deblokkeert. Maar de praktische uitvoering qua personeel, beleid en budget wordt een uitdaging. Vlaanderen heeft de fusie binnen, maar de Franstalige politiek blijft de Brusselse politie domineren. De voorziene ingangsdatum is begin 2027 – een flexibel tijdskader. En in de politiek is dat nog een intergalactische eeuwigheid. Wie weet welke obstakels er nog opduiken voor deze Brusselse politiefusie?