Visara Selimi en Maarten De Bousser van het Liberaal Vlaams Verbond onderzoeken waarom defensie zo lang een blinde vlek bleef binnen het liberale denken. Dit opiniestuk maakt deel uit van de zomerreeks De doordenkers van Knack.be: Veiligheid en veerkracht.
Tot voor kort was ‘defense’ in onze contreien vooral iets voor het basketbalveld. De publieke opinie keek er nauwelijks naar om. De consensus was duidelijk: vrijheid zou vanzelf zegevieren, zeker in een wereld die almaar opener, innovatiever en welvarender werd. Was dat naïef? Misschien. Maar wie kon er iets inbrengen tegen het vooruitgangsgeloof van een geglobaliseerde economie? Handel smeedde banden tussen naties, temperde vijandbeelden en maakte oorlog onbetaalbaar. De dreiging leek verslagen; investeren in defensie voelde als weggesmeten geld.
Deze realiteit heeft ons inmiddels ingehaald. Vrijheid en welvaart blijken geen natuurwetten te zijn. Handel heeft ons niet beschermd. Onze wereldvisie wordt vandaag duidelijk bedreigd – van buitenaf door geopolitieke dreigingen en digitale aanvallen, van binnenuit door politieke extremen. De dreigingen zijn niet meer op één hand te tellen.
In het verleden dachten liberalen bij defensie vaak in termen van terughoudendheid: de logische afkeer van machtsconcentratie, militarisering en overheidsbeslag.
Vandaag moeten we net het omgekeerde durven zeggen: zonder veiligheid is er geen vrijheid. Zonder bescherming is er geen eigendomsrecht, geen vrije pers, geen pluralisme. Defensie is geen ideologische vijand van het liberalisme, maar een voorwaarde. Het is geen makkelijke bocht om te maken.
Weg met de vrijblijvendheid
Het liberale debat over defensie mag niet beperkt blijven tot begrotingsdebatten of NAVO-verplichtingen. Wat op het spel staat, is groter dan targets of tabellen. Het is de vraag of we als samenleving nog bereid zijn om verantwoordelijkheid op te nemen voor onze eigen bescherming – of we veiligheid willen outsourcen, of zelf vormgeven.
Dat vergt een andere politieke houding. Niet meebewegen met wat in de mode is, maar zelf agenda zetten. Niet louter reageren op dreigingen, maar anticiperen. Liberalen moeten opnieuw durven zeggen: hier staan we voor, ook als het moeilijk ligt. Zeker als het moeilijk ligt.
De liberale partij mag defensie niet langer zien als een ongemakkelijke erfenis van andere ideologische tradities. Ze moet het opnemen als een speerpunt van modern liberalisme: realistisch, verantwoordelijk, toekomstgericht. Wie zijn idealen ernstig neemt, neemt zijn bescherming ernstig.
Defensie als strategische kerntaak
Een moderne liberale defensiepolitiek begint bij realisme. België hoeft geen grote legermacht te worden, maar moet zich wel profileren als betrouwbare, slimme partner binnen NAVO en EU. Dat vraagt keuzes: investeren in gespecialiseerde capaciteiten, niet in dure prestigeprojecten. Kiezen voor technologie, voor cyberweerbaarheid, voor troepen die effectief inzetbaar zijn.
De investeringslogica moet gestoeld zijn op drie pijlers:
Geloofwaardige capaciteiten. België heeft geen behoefte aan een groot leger, wel aan inzetbare, moderne en goed opgeleide eenheden. Dit vraagt gerichte investeringen in luchtcapaciteit, cyber, verkenning, special forces en interoperabiliteit met NAVO-partners. Technologie en training primeren op volume.
Economisch rendement. Defensie-uitgaven moeten, waar mogelijk, strategisch renderen. Vlaanderen beschikt over sterke technologiebedrijven en KMO’s die kunnen meedraaien in Europese en NAVO-projecten. Liberalen moeten ijveren voor een open markt waarin Vlaamse bedrijven via publieke-private samenwerking bijdragen aan de defensie-industrie. Dat versterkt niet enkel onze veiligheid, maar ook onze economische onafhankelijkheid en innovatiecapaciteit.
Digitale en hybride weerbaarheid. Cyberdefensie is vandaag even belangrijk als tanks en vliegtuigen. België moet blijven investeren in digitale infrastructuur, offensieve cybercapaciteiten en kenniscentra in samenwerking met universiteiten en bedrijven. Hier ligt een unieke kans voor Vlaanderen om zich te onderscheiden binnen Europa.
Daarnaast moet België zich actief inschrijven in het Europese veiligheidsproject. Een versterkte EU-defensie betekent schaalvoordelen, gedeelde lasten en strategische autonomie ten opzichte van wereldmachten als de VS en China.
Het liberale engagement is hier helder: meer samenwerking, geen duplicatie, maar complementaire capaciteiten die Europa als geheel sterker maken.
Een focus op defensie is geen vanzelfsprekende liberale reflex. Vandaag moet ze dat worden. Blind militarisme is nergens voor nodig. Investeren in defensie moet begrepen worden als een bewuste investering in onze vrijheid en onze welvaart. Het liberale antwoord op een onzekere wereld kan niet langer bestaan uit relativering van dreiging of een optimisme zonder fundering. Het is helaas tijd voor assertieverere houding, en een versterking van onze waarden, onze weerbaarheid en onze overtuiging.
