‘We hebben flexijobs nodig, maak ze daarom ook billijk en rechtvaardig’, schrijft Bram Van Hecke (Jong CD&V).
Zowat de helft van mijn jonge vrienden doet het weleens: flexijobben. Een cent bijverdienen op zaterdag of een goede weekavond. Vaak betekent het voor hen de mogelijkheid om wat extra te sparen of een avondje uit tussen de kosten en afbetalingen door. Enig probleem: het systeem is onbetaalbaar. Geen wonder dat het onderdeel is van de begrotingsdiscussies op dit moment. Toch smijten we het systeem beter niet zomaar weg.
Het verhaal van de flexijob is reeds menig maal geschreven. De witte kassa zou ervoor zorgen dat de hele horecasector kopje onder gaat. De oplossing die de horeca moest helpen van het zwartwerk af te raken, was het compromis van de flexijob. Het succes was niet klein, waardoor de liberalen het graag zagen uitgebreid. Zoals al te vaak bij liberalen, werd niet bekeken of de cheque wel gedekt was.
De cheque was niet gedekt. Als je eens in het systeem van de flexijob duikt, dan zie je de inherente weeffouten. Een job, waar je geen sociale bijdragen op betaalt, maar je wel rechten mee opbouwt, is simpelweg onhoudbaar in ons systeem. Bij ons draag je door te werken immers bij aan de sokkel van de welvaartstaat. Die welvaartsstaat staat dan weer in voor sociale rechten als je het moeilijk hebt: werkloosheidsuitkering, pensioenrechten en ziekte-uitkering. Bij de flexijob is het omgekeerd: je draagt niets bij aan de sociale zekerheid. Maar je mag er wel uit putten. De flexijob vandaag is dus als de Herald of Free Enterprise: de poorten staan open, het is wachten op het wassende water. Thans ligt de oplossing in de aanpassing.
Maar het systeem is ondertussen overal. Het houdt gepensioneerden aan de slag, helpt jongeren aan wat extra spaargeld en zorgt voor de broodnodige flexibiliteit voor werkgevers. De oplossing ligt niet in de schrapping, wel in de aanpassing van het systeem. Dat kan, met drie simpele ingrepen.
Ten eerste moet het systeem enkel nog bestaan voor mensen die voltijds werken of gepensioneerd zijn. Dat zijn twee groepen die graag iets meer willen verdienen en wat harder werken. Beide groepen hébben al bijgedragen aan het systeem door hun job of voor hun pensioen.
De aderlating zit bij de mensen die niet voltijds werken of gepensioneerd zijn, maar wél flexijobben. Zij dragen minder of niet bij aan de sociale zekerheid, en ondergraven het systeem. Een mogelijks nog groter kwaad is de productiviteit: hooggeschoolden komen vaker in laaggeschoolde en dus minder productieve jobs terecht.
Ten tweede schrappen we de sociale rechten die je door te flexijobben opbouwt maar beter. Hun werkloosheidsuitkering, pensioen en vakantiedagen, die zijn voldoende verzekerd door hun pensioen of hun voltijdse job. De rechten die ze vandaag opbouwen, worden betaald door de vaste werknemers. Niet te verantwoorden, en eigenlijk ook niet nodig: als je reeds fulltime werkt of gepensioneerd bent, en gewoon af en toe graag iets wil bij verdienen, dan hoef je geen extra vakantiedagen of pensioen op te bouwen.
Tot slot moeten de sociale bijdragen van de flexijobber hoger. Flexijobbers betalen vandaag geen enkele bijdrage aan de sociale zekerheid. Zo lijken zij vooral te teren op de vaste werknemers die wel de volle pot bedragen.
Wederzijdse solidariteit werkt enkel als ze billijk is. Een beperkte bijdrage, zonder opbouw van sociale rechten draait de oneerlijkheid van vandaag om: zij die flexibel komen werken, dragen netto bij aan de sociale welvaart, zonder ervan te kunnen genieten. Flexijobbers komen dan geen werk stelen, maar maken de welvaartstaat robuuster.
Om de flexijobber te kunnen behouden, moet hij veranderen. Dat kan ook, zonder de aantrekkelijkheid als een geheel op het spel te zetten. Het inpassen van de flexijob in ons systeem, leidt onze welvaartsstaat de 21e eeuw in, zonder de financiering ervan verder op de helling te zetten. Het maakt flexibel werken mogelijk, stimuleert het bijverdienen en verhoogt de solidariteit.
Dat is het betere compromis: we hebben flexijobs nodig, maak ze daarom ook billijk en rechtvaardig.