‘Als zorgverleners afwezig zijn, dan stuikt het zorgsysteem in elkaar. Dat begrijpt iedereen. We moeten onszelf dan ook niets wijsmaken. Als politici afwezig zijn van klimaatactie, stuikt ons ecosysteem ook in elkaar. Je kan geen zorg dragen voor de aarde, als je niet komt opdagen’, schrijft Daan Reydams (JongGroen). Volgende week gaat in Brazilië de VN-klimaatconferentie van start.
“Er zit een gat in de ozonlaag!”. Paniek alom in het derde leerjaar van de lagere school waar ik toen zat.
De geschiedenis van aantasting van de ozonlaag leerden we pas vele jaren later, met het Verdrag van Wenen in 1985 en het Montreal Protocol. Een crisis die acuut de bestaanszekerheid van de mens op onze planeet bedreigde. En we namen actie. We kwamen samen. We stonden er; iedereen aanwezig op het wereldtoneel; België ratificeerde het protocol in 1988.
Op datzelfde moment al, keek de mensheid tegen een andere crisis aan die de bestaanszekerheid van de mens naar een kantelpunt duwt. Maar het antwoord van onze politieke leiders is anders deze keer: afwezigheid.
Bart De Wever op de COP30 in Belém? Afwezig. Zuhal Demir op de klimaattoppen van 2022 en 2023? Afwezig. Melissa Depraetere op de meest recente klimaatmars? Afwezig.
Klimaatambitie in de regeerakkoorden? Afwezig.
Opkomen voor dat ambitieus klimaatbeleid is na een jarenlange campagne uit conservatieve hoeken weggezet als radicaal activisme. Wereldvreemd waren we, collectief gek om met 100.000 op straat te komen in 2018 en 2019. Het is hoog tijd om onze blik op klimaatactivisme en middenveld bij te scherpen: ze dragen allemaal zorg voor onze planeet, door net in te zitten met de omstandigheden waarin wij zullen terechtkomen, en de volgende generaties in zullen opgroeien. Noem ze zowaar de zorgverleners van de aarde.
De Wereldgezondheidsorganisatie verklaart dat klimaatverandering de grootste wereldwijde gezondheidsbedreiging is, met naar schatting jaarlijks 250.000 sterftes wereldwijd direct ten gevolge van de klimaatcrisis. Meer klimaatambitie eisen, is mensen hun gezondheid beschermen.
Als het zorgpersoneel crisissen van de volksgezondheid beantwoordt met eenzelfde afwezigheid die we zien van onze ministers naar klimaat toe, collabeert ons zorgsysteem en daarmee ook onze samenleving. Dat begrijpen we, daarom applaudisseerden we voor de zorg tijdens de pieken en dalen van covid-pandemie. Waarom applaudisseren we dan ook niet voor klimaatactivisten en de tienduizenden mensen die op straat komen om meer klimaatambitie te eisen?
Klimaatbeleid draagt zorg voor onze aarde en de mensen erop, net zoals ons zorgsysteem zorg draagt voor patiënten. De afwezigheid van klimaatbeleid kan dus enkel maar leiden tot het in elkaar stuiken van het systeem waar wij als mens slechts een klein deel van zijn.
In de tijdloze speech uit “The Great Dictator” spreekt Charlie Chaplin in personage als Joodse kapper in een opzwepend, anti-fascistisch betoog: “Laten we ons verbinden. Laten we vechten voor een nieuwe wereld. Een fatsoenlijke wereld.” In haar boek “Dubbelganger: Een reis naar de spiegelwereld” parafraseert de Canadese journalist en auteur Naomi Klein de boodschap van Chaplins speech met de woorden “afstand biedt geen bescherming”.
Tijd dat onze politieke leiders die boodschap ter harte nemen. Een crisis los je niet op met afstand, laat staan afwezigheid. Een gezondere toekomst is mogelijk, en België kan hier een voortrekkersrol in opnemen. Nabijheid, verbinding en connectie zijn de enige strategieën die zullen werken als we wereldwijd het verschil willen maken om ons klimaat te redden.
Daan Reydams studeerde geneeskunde, en is nu co-voorzitter van Jong Groen en Antwerps provincieraadslid. Hij werkt op een schepenkabinet voor het Mechels stadsbestuur.