‘‘Uitblijvende hervormingen kunnen het vertrouwen in de overheid schaden’, horen we bij de regering-De Wever. Maar het zijn net de Arizona-pensioeningrepen die dat vertrouwen ernstige schade toebrengen, schrijft Bert Engelaar (ABVV). ‘Als de middenklasse niet meer zeker is van de indexering van zijn pensioen, zullen ze zich van het systeem afkeren. Intussen profiteert de privésector.’
Zag u onlangs ook de krantenadvertentie voor de ‘open pensioenweek’? “Reken niet op je pensioen, maar ga zelf aan het rekenen”. Zo probeert het bedrijf u te overtuigen dat zij garanderen wat de overheid niet langer wil of kan. Zover zijn we (nog) niet, maar de privésector ruikt alvast nieuwe kansen. Wel zeker, de regering-De Wever ondergraaft in ijltempo het vertrouwen in de wettelijke pensioenen.
Dat komt eerst en vooral doordat de regering de doorsnee pensioenen op termijn fors doet dalen. Nu al bedraagt het pensioen van Belgen minder dan de helft van hun laatste loon. Dat is minder dan elders in Europa. Door de pensioeningrepen van Jambon daalt tegen 2070 de vervangingsratio voor de werknemerspensioenen met 9%, voor het overheidspensioen gaat het over 12%.
Ook werknemers die rond 2040 op pensioen gaan, ondervinden al stevige impact, een gevolg van de retroactieve knip in de gelijkgestelde periodes voor onvrijwillige inactiviteit en zorgarbeid. Voor vastbenoemd overheidspersoneel, zeker voor de jongere generatie, is de impact gigantisch. Volgens cijfers van minister Jambon gaat het toekomstig pensioen van een 35-jarige leerkracht met 524 tot 756 euro netto per maand omlaag. Poef. Weg! Er komt letterlijk niets in de plaats. Een brute besparing, punt aan de lijn.
Vergeet ook niet dat de lopende pensioenen niet langer welvaartsvast zijn en dus de evolutie van de lonen niet meer volgen. De regering besliste immers voor de hele legislatuur de welvaartsverhogingen te schrappen: een slordige 1,1 miljard euro minder voor de gepensioneerden. Wie bijvoorbeeld een minimumpensioen ontvangt, misloopt zo twee keer 2% verhoging.
Als klap op de vuurpijl besliste Arizona tijdens haar begrotingsconclaaf om lopende pensioenen twee keer een indexsprong ‘light’ op te leggen. De regering vindt blijkbaar dat koopkrachtvastheid ter hoogte van 2000 bruto per maand, een slordige 1800 netto, volstaat. Voor het minimumgezinspensioen bedraagt het verlies ongeveer 10 euro netto per maand, de uitkering zakt zo verder weg onder de armoededrempel. Voor een middenklassepensioen ter hoogte van 2250 netto per maand (3000 euro bruto) loopt het verlies op tot 40 euro per maand, levenslang. Kijk, als de middenklasse niet meer zeker is van de indexering van zijn pensioen, zullen ze zich richten tot private verzekeringen. ‘Systems for the poor become poor systems’, luidt de alom gekende wijsheid.
Minister van Pensioenen Jan Jambon verandert tot slot de spelregels en cours de route. Welke boodschap geeft hij bijvoorbeeld aan jonge leerkrachten? “Gelieve je carrière voort te zetten in een andere sector, liefst een met een royaal aanvullend pensioen?” Wat met die ‘volgende generatie’ die alleen achterblijft in de klas? Dit geldt trouwens nog meer voor de werknemerspensioenen. Knippen in de gelijkstelling van loopbaanjaren uit het verleden confronteert werknemers met gevolgen die ze onmogelijk hadden kunnen voorzien.
Tot slot is het ook dramatisch dat de nieuwe pensioenregels vol complexiteit en inconsistenties zitten. Zo is ziekte nu eindelijk mede onder onze druk gelijkgesteld voor de Jambonmalus, maar niet voor de zogenaamde nieuwe toegangspoort van vervroegd pension op 60 jaar na 42 jaar carrière. De praktische puinhoop is nauwelijks te overzien.
Amper één maand voor de voorziene ingangsdatum erkent de minister dat de invoering van de malus naar 2027 wordt verschoven. Mypension.be kan (voorlopig) niemand wijzer maken en het zal nog twee jaar duren vooraleer men er de volledige impact van de hervorming zal tonen.
De minister maakt er een Jamboeltje van. De regering verzwakt het systeem dat ze claimt te redden én ondergraaft het vertrouwen van de werkende middenklasse in het pensioenstelsel. Zo drijft ze mensen richting privaat pensioensparen terwijl die commerciële producten niet beter bestand zijn tegen demografische schommelingen en de laatste jaren met lage reële beleggingsrendementen kampen. Wie wordt daar beter van? Juist ja.
Bert Engelaar is algemeen secretaris van het ABVV.