‘Wie vandaag de straat op gaat, doet dat omdat wegkijken geen optie meer is’, schrijft Eva Smets van Oxfam. ‘Omdat het morele kompas waar Gwendolyn Rutten en Bart De Wever zo graag op inhakken, tenminste nog werkt.’
Maandagavond in Terzake riep Gwendolyn Rutten Greta Thunberg op om “één duidelijke zaak” te kiezen als ze op straat komt. Ze verweet haar een zogezegd “professioneel activisme”, alsof het een probleem is dat jongeren voor meerdere zaken op straat komen.
Dinsdag liet Bart De Wever zich tijdens het openingscollege aan de UGent dan weer neerbuigend uit over betogers voor Palestina. Diezelfde jongeren, zo insinueerde hij, zouden heus niet de straat op gaan voor Soedan of Congo.
Wat Rutten “verwarring” noemt en De Wever probeert te ridiculiseren, is in werkelijkheid precies waar hedendaags activisme wél in slaagt: het erkennen van de samenhang tussen verschillende vormen van onderdrukking. Dat heet intersectionaliteit, mevrouw Rutten. Het is een kader dat aantoont hoe verschillende vormen van ongelijkheid niet los van elkaar bestaan, maar elkaar versterken.
Deze vorm van activisme wijst niet zomaar met de vinger — het bekijkt onrecht structureel, internationaal en historisch. Het maakt verbanden zichtbaar. Klimaatstrijd, antiracisme, feminisme, dekolonisatie en solidariteit met Palestina zijn geen losstaande hoofdstukken, maar paragrafen in hetzelfde verhaal van systemisch onrecht en globale machtsverhoudingen. Klimaat, armoede, honger, het is allemaal dezelfde strijd.
Wat De Wever doet, is een klassiek geval van whataboutism: een retorisch rookgordijn optrekken om de aandacht af te leiden van waar het écht over gaat — in dit geval, de Israëlische genocide op de Palestijnse bevolking en met de stilzwijgende of actieve steun van het Westen.
Dat activisten nu voor Gaza de straat op gaan, is niet omdat ze andere conflicten niet ernstig nemen. Het is omdat deze genocide zich live voltrekt, met Westers geld, Westers wapentuig en Europese en internationale instituties die toekijken. Het gaat hier over iets waarin wij — hier en nu — medeplichtig zijn. Dat maakt onze stem, ons protest, des te relevanter.
Rutten stelt: “Ik geloof er niet in.” Maar het is geen kwestie van geloof. Het is een kwestie van mensenrechten en van internationaal recht. Dit heeft niets met links of rechts te maken. En dat geldt eens te meer wanneer de instellingen, partijen en leiders die wél macht hebben, er het zwijgen toe doen. Terwijl scholen, ziekenhuizen en ontheemdenkampen in puin worden gelegd, is zwijgen of cynisch doen een keuze. Een medeplichtige keuze.
Het is onterecht dat de situatie in DRC, Jemen of Soedan geen tienduizenden mensen op straat brengt maar Bart De Wever is van harte welkom zijn stem te laten horen of middelen vrij te maken voor deze humanitaire crisissen waar organisaties als de onze al jarenlang de aandacht op proberen vestigen.
Het ontbreken van een demonstratie is nooit een argument om een andere demonstratie te delegitimeren. Degenen die zich uitspreken, verdienen geen cynisme, zeker niet van iemand die alleen op zeer selectieve wijze verontwaardigd lijkt te zijn.
Wie vandaag de straat op gaat, doet dat omdat wegkijken geen optie meer is. Omdat het morele kompas waar Rutten en De Wever zo graag op inhakken, tenminste nog werkt.
Dat mag sommigen ongemakkelijk maken.
Dat is precies de bedoeling.
Eva Smets is directeur van Oxfam België.