‘Niemand kan ontkennen dat Gent met een torenhoge schuld kampt’, schrijven Pascal Debruyne en Bert Buysse. ‘Maar het is opvallend hoe het debat over alternatieve inkomstenbronnen wordt vermeden.’

In de stad van licht en liefde staan de knipperlichten op rood. Gent, ooit het voorbeeld van vooruitstrevend lokaal beleid, balanceert nu op het slappe koord van zware besparingen en groeiende onzekerheid. Het stadsbestuur kondigde recent aan jaarlijks 120 miljoen euro te willen besparen. Maar in plaats van transparantie en een breed gedragen verhaal, blijft het bestuur vaag over de exacte invulling. Dit voedt de onrust en het wantrouwen bij burgers, werknemers en het middenveld.

Niemand kan ontkennen dat Gent met een torenhoge schuld kampt. Bijna één miljard euro, goed voor 3.556 euro per inwoner – aanzienlijk meer dan vergelijkbare steden. De rentelast slokt op langere termijn 15 procent van de jaarlijkse inkomsten op. Structurele ingrepen zijn dus sowieso noodzakelijk.

Maar de manier waarop het stadsbestuur deze uitdaging aanpakt, roept vragen op. Waar is het heldere verhaal? Waar is de open communicatie van het hélé stadsbestuur over de keuzes die gemaakt worden?

Voor de verkiezingen was er volgens het bestuur geen vuiltje aan de lucht. De begroting was in evenwicht, er was zelfs een buffer. Wie daartegen waarschuwde, zoals schepen Filip Watteeuw, werd weggehoond. Nu komt een besparing van 12 procent op het budget én 350 jobs er plots wél.

Dat burgers en werknemers met argwaan naar de aangekondigde besparingen kijken, is niet meer dan logisch. De keuzes die onder het mom van ‘een kerntakendebat’ gemaakt worden, op basis van ‘een exceltabel-aanpak’ en in een context van doorgeslagen managerialisme, roepen vragen op.

Wat burgers en werknemers zorgen baart

‘Wee de samenleving die helden nodig heeft.’ Deze woorden van Bertolt Brecht zouden ons moeten verontrusten. Telkens wanneer politici zich terugtrekken uit hun plicht om cultuur, onderwijs, zorg, solidariteit en armoedebestrijding structureel te waarborgen, zijn het opnieuw de vrijwilligers aan wie het onmogelijke wordt gevraagd. Helden, inderdaad.

In een Copernicaanse omwenteling wordt nu bespaard op diensten die vrijwilligers ondersteunen. Mensen die hun tijd geven aan gratis sportactiviteiten, cultureel werk, woonbegeleiding… staan er opnieuw alleen voor.

De kinderopvang, activering, werk en sociale economie worden geraakt. Dit terwijl de Vlaamse Regering al snoeit in integratie- en activeringsmiddelen. Tegelijk investeert Gent 10 van de 40 miljoen euro in de renovatie van het ICC-conferentiecentrum. Is congrestoerisme dan wel een kerntaak, terwijl sociale basisdiensten verdwijnen?

Het stadsbestuur verdedigt zich: er wordt vooral bespaard door niet te vervangen bij pensionering en geplande vacatures te schrappen. Maar de werkdruk op essentiële diensten neemt hierdoor alleen maar toe. Waar zijn de sterkste schouders die extra bijdragen?

Alternatieven voor besparingen genegeerd

Het is opvallend hoe het debat over alternatieve inkomstenbronnen wordt vermeden. Een tijdelijke verhoging van de aanvullende personenbelasting tot 8 procent zou 20 miljoen euro kunnen opleveren. Gent verlaagde recent deze belasting naar 6,5 procent.

Waarom draagt het lokale bedrijfsleven niet meer bij, terwijl de samenleving de gevolgen draagt? Op federaal niveau leidt het debat over een vermogenswinstbelasting tot spanningen. In Gent lijkt het debat over fiscale rechtvaardigheid gewoon niet gevoerd te worden.

De coalitie mag dan numeriek dominant links zijn, de kleinste partner Open VLD bokst boven haar gewicht en remt progressieve maatregelen af.

Verlies aan vertrouwen in het stadsbestuur

De manier waarop het stadsbestuur communiceert, laat te wensen over. Besparingen worden mondjesmaat en vaak pas achteraf toegelicht. Er wordt triomfantelijk uitgepakt met slogans als ‘We did it!’ en breed glimlachende Instagramposts. Terwijl honderden mensen hun job verliezen, ontbreekt moreel leiderschap.

Misschien is het tijd dat het stadsbestuur in eigen hert kijkt, zo voor het slapengaan. Niet alleen over de aanpak van de besparingen, maar ook over de eigen financiële bijdrage. De Gentse kabinetten zijn met 2,61 medewerkers per 10.000 inwoners de grootste van Vlaanderen. Een afslanking zou een krachtig signaal zijn van vertrouwen in de stadsdiensten.

Tegelijk zijn er ook positieve signalen. Het stadsbestuur investeert opnieuw in gratis openbaar vervoer voor jongeren, gratis maaltijden in kleuterscholen en extra steun voor dak- en thuislozen. Maar die steun blijft beperkt.

Deze investeringen zijn pas duurzaam als het vertrouwen tussen bestuur, burgers en middenveld wordt hersteld. Dat vraagt om transparantie, eerlijkheid en een eerlijke verdeling van lasten en lusten.

Gent staat op een kruispunt. De keuzes die nu gemaakt worden, bepalen of de stad haar licht en liefde behoudt – of dat de knipperlichten definitief op rood springen.