De Belgische economie doet het al bij al nog goed, maar de overheidsfinanciën zakken steeds dieper in het rood. ‘Wat onhoudbaar is, kan niet blijven duren’, zegt Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank.
Ondanks de onrust in de wereld presteert de Belgische economie op dit moment vrij goed, zo blijkt uit de voorjaarsprognoses van de Nationale Bank. Het jaar is sterk gestart, de economie groeide in het eerste kwartaal met 0,4 procent en men rekent op een jaargroei dicht bij 1 procent van het bbp (bruto binnenlands product). Dat is niet fantastisch, maar wel ver verwijderd van de recessie waarvoor hier een daar werd gevreesd.
In de periode 2025-2027 zouden er in totaal 100.000 banen bijkomen, dat is iets meer dan tot nu toe werd geraamd. Dit jaar zouden die extra jobs er vooral bij de overheid komen, terwijl er in de privé nog jobs verloren zouden gaan. Maar vanaf volgend jaar zouden vooral de bedrijven moeten zorgen voor die jobaangroei.
Turbulentie
Dat is allemaal vrij goed nieuws in een turbulente wereld. De prognoses van de Nationale Bank houden rekening met een aantal ontwikkelingen die een negatieve invloed hebben op onze economie, zoals de verhoging van de Amerikaanse invoertarieven en de slabakkende wereldhandel, en ook de besparingen van de regering-De Wever. Maar er zijn ook positieve punten voor onze economie, zoals lagere energieprijzen en de bijkomende investeringen in defensie.
Het zal ons vroeg of laat zuur opbreken dat we de voorbije decennia geen financiële buffer hebben aangelegd.
Dat onze economie nu nog zo goed presteert is vooral te danken aan de gezinnen, die blijven consumeren. Hun koopkracht zal ook dit jaar blijven toenemen, volgens de Nationale Bank, dankzij reële loonstijgingen maar in de eerste plaats dankzij de daling van de energieprijzen. De overheidsinvesteringen lopen terug als gevolg van de regeringsmaatregelen. De bedrijfsinvesteringen blijven matig.
Pijnpunt
Het grote pijnpunt zijn onze overheidsfinanciën. Die verslechteren verder. Het begrotingstekort zal stijgen van 4,5 procent vorig jaar naar 5,6 procent van het bbp in 2027, en onze schuldgraad zal toenemen van 104,7 procent van het bbp naar 112,7 procent van het bbp. Niet dat de regering-De Wever geen maatregelen neemt, want de totale overheidsuitgaven (zonder rentelasten) nemen tegen 2027 met 1,2 procent van het bbp af.
Maar die besparingsinspanningen worden voor de helft tenietgedaan door de verhoogde defensieuitgaven die de regering rond Pasen overeenkwam: een verhoging van de defensieuitgaven van 1,4 procent naar 2 procent van het bbp.
Bemerking hierbij: de Nationale Bank gaat er nog van uit dat de defensieuitgaven tot 2 procent van het bbp worden verhoogd, maar bij de NAVO is er sprake van dat dit naar 3,5 procent zou moeten gaan. Aan de andere kant is België een van de weinige NAVO-lidstaten waarvan de defensieuitgaven nog niet 2 procent van het bbp bedragen, zoals eerder werd beloofd.
Buffer
Uit de prognoses van de Nationale Bank blijkt duidelijk waar al langer voor wordt gewaarschuwd, door de Nationale Bank en tal van economen: vroeg of laat wreekt het zich dat we de voorbije decennia geen financiële buffer hebben aangelegd. De vergrijzingskosten nemen deze jaren toe, zoals voorspeld. De besparingen van de regering-De Wever in de sociale zekerheid blijken net niet voldoende om die stijgende vergrijzingskosten te compenseren.
Daar komt nu ook nog bij dat de rentelasten oplopen: als onze overheid nieuwe leningen aangaat, is dat tegen een hogere rente. De volgende drie jaar moeten we volgens de Nationale Bank 0,6 procent van het bbp meer uitgeven aan rente. Dat betekent afgerond dat we in die periode 4 miljard meer moeten uitgeven aan rentekosten.
De Nationale Bank had al eerder gezegd dat de maatregelen van de regering-De Wever onvoldoende waren om het tij te keren. Gouverneur Pierre Wunsch herhaalt die boodschap nu, maar zegt nadrukkelijk dat álle regeringen hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, dus ook die van de regio’s.
‘België is niet gewapend tegen een schok’, waarschuwt Wunsch. ‘De ratingbureaus zijn al enige tijd aan het overwegen om onze rating te verlagen en als dat gebeurt, zal de rente waartegen België moet gaan lenen nog stijgen. Er is een limiet aan het oplopende begrotingstekort en stijgende staatsschuld. Die evolutie is niet houdbaar.’ En om heel duidelijk te zijn besloot de gouverneur: ‘Wat onhoudbaar is, kan niet blijven duren.’
Nationale Bank: ‘Overheidstekort zal onder regering-De Wever probleem blijven’