De regering-de Wever heeft een akkoord over de begroting waarbij minieme btw- en indexaanpassingen elkaar in evenwicht houden. ‘De regering draait wel haar intentie dat werken meer moet lonen voor een deel terug’, zegt arbeidseconoom Stijn Baert.
De regering-De Wever sleutelt aan de index én aan de btw. Dat waren de voorbije weken en maanden de twee heilige huisjes: Vooruit wou niet dat aan de index, de automatische koppeling van de uitkeringen en lonen aan de stijgende levensduurte, zou worden geraakt, en ook MR wou de koopkracht behouden. De MR wou niet weten van een btw-verhoging want ‘we betalen al meer dan genoeg belastingen’, en ook Vooruit wilde niet dat de koopkracht op deze manier zou verminderen. Maar uiteindelijk wordt aan beiden toch geknabbeld.
‘De index- en de btw-aanpassing zijn met elkaar verbonden’, zegt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent), die lid is van de Indexcommissie. ‘Als je de btw verhoogt, wordt alles duurder en met onze automatische indexering van de lonen leidt dat meteen tot loonstijgingen. Bedrijven verliezen dan aan concurrentiekracht en we krijgen een loon-prijs-spiraal: duurdere producten zorgen voor hogere lonen die in de prijzen worden doorberekend, die dan weer zorgen voor nog hogere lonen enzovoort.’
‘Als je de btw verhoogt, kun je de stijging van de lonen tegengaan door de indexaanpassing niet volledig toe te passen’, vervolgt Baert. ‘Zo kun je de concurrentiekracht van de bedrijven behouden, de loon-prijs-spiraal doorbreken en ook zorgen dat de financiën van de overheid daar wel bij varen, dankzij meer btw-inkomsten en minder uitgaven voor uitkeringen en de weddes van de ambtenaren.’
Accijnzen op gas en huisbrandolie
Hoe doet de regering-De Wever dat nu concreet? Eerst de btw. Er komt geen hervorming van de btw-tarieven, al dringt Europa daar al langer op aan. Ook een verhoging van het standaardtarief van 21 naar 22 procent was politiek niet haalbaar.
In plaats van iets te doen aan de tarieven, worden bepaalde producten onder een hoger tarief ondergebracht. Zo verhuizen hotels en campings, sport en ontspanning, niet-alcoholische dranken en afhaalmaaltijden van het btw-tarief van 6 naar 12 procent. Dat moet 600 miljoen euro opbrengen tegen 2029. Pesticiden gaan van 12 naar 21 procent btw, nog eens goed voor 50 miljoen.
Dan is er nog een subtielere maatregel: er wordt niet geraakt aan de btw op gas, maar de accijnzen op gas en huisbrandolie gaan wel geleidelijk omhoog. Dat moet respectievelijk 350 miljoen en 28 miljoen opleveren. En omdat de btw wordt geheven op de prijzen inclusief accijnzen, zullen de btw-inkomsten indirect stijgen. De accijnzen op elektriciteit gaan naar beneden, maar de daling is niet zo sterk als de stijging op gas.
Morrelen aan index
Kortom: het leven wordt een beetje duurder. Om te voorkomen dat dit de lonen te fel de hoogte zou injagen, wordt er gemorreld aan de index. Een indexsprong, waarbij een aanpassing van de lonen aan de stijging van de levensduurte wordt overgeslagen, was niet haalbaar. Wel worden de hoogste lonen niet volledig aangepast aan de inflatie.
Concreet zullen lonen tot 4000 euro bruto volledig geïndexeerd blijven zoals vandaag al het geval is, voor uitkeringen geldt dit tot 2000 euro bruto. Het deel van het loon of de uitkering boven deze drempels wordt niet procentueel verhoogd, maar wel met een vast bedrag. In centen in plaats van procenten, wat betekent dat de ‘hogere’ lonen en uitkeringen minder hard zullen stijgen dan de index. Bij een indexering van 2 procent betekent dat een opslag van 80 euro bruto (2 procent van 4000 euro), ongeacht hoe hoog het loon boven de drempel ligt. En dit geldt voor de jaren 2026 en 2028, in 2027 blijft de klassieke procentuele indexering behouden voor alle inkomensgroepen.
Bedrijven zullen de helft van de indexering boven 4000 euro bruto toch moeten doorvoeren, maar het geld vloeit naar de staatskas in plaats van naar de werknemers. De andere helft hoeven de bedrijven niet uit te keren, waardoor ze tegen 2029 zo’n 800 miljoen euro op hun loonkostenfactuur kunnen besparen. De overheid bespaart tegen dan 900 miljoen euro.
Knopjes draaien
‘Dit begrotingsakkoord is een typisch Belgisch compromis’, zegt Baert. ‘Ja, we hebben een begroting en die bestaat uit heel veel kleine maatregelen. Maar het is geen grote hervorming, ook niet op het vlak van de btw-tarieven. Er wordt op het bestaande dashboard een beetje aan de knopjes gedraaid, maar aan het dashboard zelf verandert er niets.’
‘Het goede is dat de pensioenhervorming, die gekoppeld was aan deze begroting, nu kan worden uitgevoerd,’ besluit Baert. ‘Het is wel jammer dat de belastingverlaging op arbeid voor een deel wordt uitgesteld tot in 2030. De regering draait nu haar intentie dat werken meer moet lonen voor een deel terug. Dat wordt iets voor de volgende regering en wie weet wat het dan weer is.’
Waarom wellicht ook uw pensioen zal dalen