Onderwijspsycholoog Wim Van den Broeck: ‘Buitengewoon onderwijs mag niet verdwijnen’

Het recht op inclusie mét voldoende ondersteuning is een goede zaak, zegt onderwijspsycholoog Wim Van den Broeck (VUB). ‘Maar de VN-resolutie die het buitengewoon onderwijs wil afschaffen, is een brug te ver.’

Waarom is er zo weinig aandacht voor de meerwaarde van kinderen met ‘gemengde vermogens’ in eenzelfde klas? (Geert Declerck, Hombeek)

Wim Van den Broeck: Het klopt zeker dat kinderen met verschillende vermogens een meerwaarde zijn in het gewone onderwijs. Ze maken andere leerlingen én leerkrachten gevoelig voor anders-zijn en zo ontstaat er meer begrip en tolerantie. Voor sommige leerlingen met een beperking werkt dat heel goed, maar helaas niet voor iedereen. De discussies over het M-decreet zijn vaak dogmatisch: er zijn hevige voorstanders van inclusie, vaak op ideologische gronden, en rabiate tegenstanders, die vooral praktische bezwaren aanhalen. Maar het is natuurlijk geen zwart-witverhaal.

In het echte leven en op de arbeidsmarkt blijft weinig over van die inclusie. Raken mensen daardoor niet gedesillusioneerd? (Liesbet Mayeur, Zonnebeke)

Van den Broeck: Die opmerking hoor je wel vaker, en deels terecht. Inclusie op de arbeidsmarkt is niet vanzelfsprekend, al groeit ook daar de gevoeligheid. Zeker werkgevers die al ervaring hebben met werknemers met een beperking, tonen vaak veel goodwill. Maar het verschilt van persoon tot persoon, en van beperking tot beperking. Zo heeft iemand met dyslexie veel meer mogelijkheden op de arbeidsmarkt dan iemand met een mentale handicap. Ook beschutte werkplaatsen blijven een waardevolle optie.

Kinderen met autisme één dag in de week thuislaten en tegelijk de GON-begeleiding terugschroeven, geen extra middelen uittrekken voor de omkadering in het ‘gewone’ onderwijs, buitengewoon onderwijs voorstellen als tweede keuze … Zou iemand nog de politieke moed hebben om de klok terug te draaien of moét het M-decreet slagen? (Erna Schelstraete, Oostende)

Van den Broeck: Het voorstel om kinderen met autisme één dag per week thuis te laten, deed ook bij mij de wenkbrauwen fronsen. En de GON-uren worden niet verminderd maar afgeschaft. Natuurlijk moeten we er wel bijvertellen dat er in de plaats ondersteuningsteams komen. Als die goed en efficiënt werken, met voldoende mensen en middelen, denk ik dat er een slaagkans is. Alles staat of valt met voldoende ondersteuning. Voorlopig zie ik de klok niet teruggedraaid worden. Maar er is wel een zekere consensus dat er een meer gematigde variant van het M-decreet moet komen waarbij iedereen recht heeft op inclusie met voldoende ondersteuning, maar er toch ook ruimte blijft voor goed buitengewoon onderwijs.

Heel wat onderwijskundigen en pedagogen werkten mee aan het M-decreet, maar werd het ook afgetoetst bij mensen uit het werkveld? (Cinthy Swaenepoel, Koekelare)

Van den Broeck: Het M-decreet werd bedacht door mensen uit de administratie die niet in een ivoren toren zitten en voeling hebben met het werkveld. Toch was er misschien meer nodig dan alleen gesprekken met de koepels en de vakbonden en hadden ze de plannen nog meer kunnen aftoetsen bij de leerkrachten zelf. Helaas leeft het idee dat leerkrachten conservatief en tegen vernieuwing zijn, maar dat klopt niet. Uit een enquête die ik zelf recent afnam bij 1400 leerkrachten blijkt dat ze zeker van goede wil zijn, maar vaak botsen op praktische problemen.

VRAAG VAN DE WEEK:

In het gewone onderwijs maken kinderen met een beperking soms moeilijk vriendjes. Ze voelen zich niet begrepen en worden gepest. In het bijzonder onderwijs bloeien ze daarentegen helemaal open. Wat is daar op sociaal vlak aan de hand? (An Gilis, Turnhout)

Van den Broeck: Veel hangt af van de beperking en van het klimaat op school en in de klas. Voor een leerling met autisme is het veel moeilijker om op een chaotische speelplaats te functioneren dan voor iemand met dyslexie. En het gaat niet alleen om pesten: soms voelt een leerling zich zelf een buitenbeentje in het gewone onderwijs. Daarom blijft het bijzonder onderwijs zeer waardevol en vind ik de visie van de Verenigde Naties – die het willen afschaffen en enkel nog kiezen voor inclusie – zeer twijfelachtig. Ik blijf geloven in een combinatie: recht op inclusie mét ondersteuning, en een sterk buitengewoon onderwijs.