‘Omkeerbare verdoving is een redelijke tegemoetkoming aan de moslimgemeenschap’

Michel Vandenbosch en Anthony Godfroid geven verdere toelichting bij het akkoord rond onverdoofd slachten. ‘De hele wereld verandert niet van vandaag op morgen in het aards paradijs. Maar Vlaanderen zet wel mee de toon.’

‘De kogel is door de kerk’, klonk het woensdagavond opgewekt. De beller was… een moslim, een goede kennis van de voorzitter van GAIA, een van ondergetekenden. Alvast bij die man viel het politieke akkoord dat de meerderheidspartijen onder impuls van Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (N-VA) totaal onverwacht bereikten over een wettelijk verbod op onverdoofd slachten in goede aarde. Het telefoontje was in schril contrast met de reactie van de Moslimexecutieve, die niet lang wachtte om het akkoord te verwerpen.

Nochtans had de voorzitter van diezelfde Moslimexecutieve aan tussenpersoon Piet Vanthemsche eerder in een brief gemeld dat ‘de islamitische geloofspraktijk zich aanpast aan de tijd, de plaats en de context waarin ze is ingebed.’ Dat valt toch moeilijk anders te lezen dan als een duidelijke opening om verdoving -bedwelming is een correctere term – te aanvaarden. En zo begrepen ook Piet Vanthemsche en de Vlaamse regeringspartijen het.

Maar dat was duidelijk niet gerekend op enkele hardliners binnen de Executieve en op de Raad voor (Islam)Theologen, die de deur potdicht blijven houden en een machtsstrijd uitvechten met de (meer) gematigden, die meer belang hechten aan een betere verstandhouding met de niet-moslimbevolking. Vlaams minister-president Geert Bourgeois nam zijn verantwoordelijkheid en liet er geen twijfel over bestaan: ‘Het akkoord wordt uitgevoerd!’

Vanaf 1 januari 2019 zal verdoving voorafgaand aan de halssnede verplicht zijn voor schapen en geiten. Voor post-cut stunning – bedwelming onmiddellijk na de halssnede – geldt hetzelfde, in afwachting dat de omkeerbare methode van electronarcose ook op punt is gesteld voor toepassing op de vleesrunderrassen die bij ons gefokt worden. Voor GAIA moet dat laatste tegen 2020 te realiseren zijn, afgaande op wat de onderzoekers van de universiteit van Bristol in samenwerking met de UGent haalbaar achten.

Omkeerbaar of reversibel, de term is gevallen. Islamtheologen die verdoving aanvaarden, doen dat meestal op voorwaarde dat het hart van het bedwelmde dier blijft slaan terwijl het leegbloedt en het dier dus niet sterft door het effect van de verdoving.

Reversibele electronarcose wordt al sinds de jaren zeventig van vorige eeuw toegepast in Nieuw-Zeeland. Dat land slacht jaarlijks 45 miljoen schapen ritueel onder verdoving en voert het halal gecertifieerde vlees van die omkeerbaar verdoofd geslachte dieren wereldwijd uit, ook naar moslimlanden zoals Maleisië, Indonesië, Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten. Ook België voert schapenvlees uit Nieuw-Zeeland in dat door Belgische moslims gekocht en gegeten wordt.

Reversibel betekent dat het bedwelmde schaap dat niet gekeeld wordt weer bij bewust zijn komt. Dat gebeurt anderhalve minuut na een elektrische schok, waardoor het dier ogenblikkelijk bewusteloos en ongevoelig voor pijn wordt. Daarna staat het rechtop en staat het wat verward weg. Omkeerbare verdoving is onmiskenbaar een ons inziens redelijke tegemoetkoming aan de moslimgemeenschap, waarbij terdege rekening gehouden wordt met de eis dat het dier in leven moet zijn op het ogenblik van de halssnede.

Tenzij Vlaanderen zou beslissen om net als de Britten uit de EU te stappen, kan iedereen die per se vlees van overdoofd geslachte dieren wil blijven eten, dat gemakkelijk kopen nadat het is ingevoerd. Men kan betreuren dat onverdoofd slachten (nog) niet overal verboden is of wordt, maar vanzelfsprekend zijn de Vlaamse wetten enkel van toepassing in Vlaanderen. De hele wereld verandert niet van vandaag op morgen in het aards paradijs. Maar Vlaanderen zet wel mee de toon.

De orthodoxe joden van hun kant reageerden zeer voorspelbaar ultranegatief op het akkoord, dat nochtans getuigt van de wijsheid van de drie Vlaamse regeringspartijen om in dit gevoelige dossier eindelijk knopen door te hakken en het primaat van de politiek op een redelijke wijze te doen gelden. Het rituele slachten an sich wordt hoegenaamd niet verboden en mag blijven doorgaan. Het is de slachtmethode die, uitsluitend om dierenleed te vermijden, wettelijk verplicht moet worden bijgestuurd conform de huidige wetenschappelijk onderbouwde en maatschappelijk verworven dierenwelzijnswaarden en -normen.

Voor de orthodoxe joden is het echter uitgesloten ook maar een millimeter van de traditie daaraan toe te geven. ‘Nu is het maar een millimeter en volgend jaar vragen ze een kilometer’, lichtte de Antwerpse orthodox joodse Benjamin Hoffman het primaat van de religieuze orthodoxie toe in het VTM Nieuws. ‘Geef de keizer wat de keizer toekomt en God wat God toekomt,’ geeft Mattheüs wijze raad. Maar dat lees je in het Nieuwe Testament, dat orthodoxe joden veel minder genegen zijn.

Pincas Kornfeld, de voorzitter van de Europese Raad voor Shehitah en boegbeeld van het van oudsher orthodox joodse veto tegen slachten met verdoving, sprak ooit de gevleugelde woorden: ‘Men mag mij nog tienduizend wetenschappelijke publicaties tonen, wij slachten al zesduizend jaar zonder verdoving en wij zullen dat zo blijven doen tot het einde der tijden.’ Toch vinden anno 2017 alle Vlaamse en Waalse dierenartsenverenigingen én de Federatie van Europese Dierenartsen onverdoofd slachten onaanvaardbaar vanuit het oogpunt van het dierenwelzijn!

Hoe moet het nu verder? Het, zo niet historisch, dan toch baanbrekende politieke akkoord in Vlaanderen – de kans is niet onbestaand dat de twee andere regio’s zullen volgen – moet nu weloverwogen in een solide wet gegoten worden. Daarop moet evenwel niet gewacht worden.

Als de gemoederen wat bedaard zijn, wordt best de dialoog 2.0 tussen alle stakeholders van goede wil opgestart, met als doel de overgang van onverdoofd naar verdoofd slachten zo vlot en efficiënt mogelijk te doen verlopen. Dat is in het onmiskenbare belang van het dierenwelzijn en al wie het beste voorheeft met de verstandhouding tussen de diverse bevolkingsgroepen en geloofsgemeenschappen. Zoals een historische staatsman schreef: It always seems impossible until it is done!

Anthony Godfroid is advocaat aan de balie van Brussel en expert dierenwelzijnsrecht.

Michel Vandenbosch is voorzitter van de dierenrechtenorganisatie GAIA en auteur van De Werken van GAIA.